Những thành tựu đạt được trong giảm nghèo 

Với Đồng Nai (cũ)

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Đồng Nai (cũ) đã triển khai quyết liệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, gắn kết với phong trào thi đua “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”. Tỉnh xác định rõ công tác giảm nghèo chỉ có thể đạt được hiệu quả thực chất khi có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Việc đổi mới trong cơ chế quản lý, phân cấp và phối hợp từ cấp tỉnh đến cơ sở đã giúp các chương trình, chính sách giảm nghèo được tổ chức triển khai đồng bộ, thống nhất và đạt hiệu quả cao.

Những ngôi nhà khang trang tại Xã Đắk Nhau, tỉnh Đồng Nai
(Nguồn: Cổng Thông tin điện tử Bộ Dân tộc và Tôn giáo)

Tính đến tháng 5/2025, Đồng Nai (cũ) đã huy động được trên 3.700 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức xã hội nhằm hỗ trợ cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và các nhóm yếu thế trên địa bàn. Phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau” được cụ thể hóa không chỉ bằng hệ thống chính sách mà còn qua những hành động thiết thực, lan tỏa tinh thần nhân ái trong cộng đồng.

Tính đến tháng 5/2025, các chương trình hỗ trợ nổi bật có thể kể đến như:

(i) Hỗ trợ nhà ở: Quỹ “Vì người nghèo” đã hỗ trợ xây mới 301 căn nhà tình thương và sửa chữa 112 căn nhà bị xuống cấp, giúp nhiều gia đình có điều kiện ổn định cuộc sống. Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đã hoàn thành 579 căn (trong khoảng thời gian từ tháng 3 - 5/2025), vượt 124,5% so với kế hoạch ban đầu (465 căn).

(ii) Hỗ trợ sinh kế: Đã triển khai hơn 10.500 mô hình phát triển sản xuất, chăn nuôi và kinh doanh nhỏ, góp phần tăng thu nhập cho hàng chục nghìn hộ dân. Trong lĩnh vực việc làm, hơn 130.000 lao động đã được giải quyết việc làm, trong đó có nhiều trường hợp thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đã từng bước ổn định thu nhập.

(iii) Hỗ trợ an sinh xã hội: Đồng Nai (cũ) triển khai đồng bộ các hoạt động trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, hỗ trợ người khuyết tật, vốn sản xuất, quà Tết và các chương trình an sinh khác.

Nhờ những nỗ lực toàn diện, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của tỉnh đã giảm trung bình trên 1% mỗi năm, đặc biệt tại các xã đặc biệt khó khăn và khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số.

Cùng với đó, giai đoạn 2021 - 2024, toàn tỉnh Đồng Nai (cũ) đã xây dựng và sửa chữa gần 1.100 căn nhà tình nghĩa, nhà đại đoàn kết cho các hộ khó khăn; cấp khoảng 132.000 thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho người nghèo; hỗ trợ gần 10.000 hộ nghèo và cận nghèo tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi với mức vay bình quân trên 55 triệu đồng/hộ. Đồng thời, hơn 174.000 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ việc làm, góp phần ổn định đời sống.

Trong 10 năm (2014 - 2024), với phương châm “Trung ương và địa phương cùng làm”, tỉnh Đồng Nai (cũ) đã ưu tiên bố trí 1.362 tỷ đồng sang Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay đối tượng nghèo và chính sách. Đến đầu năm 2025, tổng dư nợ ủy thác từ địa phương đạt 1.465 tỷ đồng, chiếm 27% tổng nguồn vốn hoạt động của chi nhánh ngân hàng này. Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều của tỉnh đã giảm mạnh từ 4,01% năm 2014 xuống còn 1,36% vào năm 2024. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 64 triệu đồng (2014) lên 139,8 triệu đồng (2025), phản ánh sự chuyển biến rõ nét trong đời sống người dân.

Với Bình Phước

Tỉnh Bình Phước tập trung vào các giải pháp giảm nghèo bền vững theo hướng đổi mới tư duy và hành động, đặc biệt khơi dậy ý chí tự lực, tự cường của người nghèo, tránh tâm lý trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ từ Nhà nước. Trong giai đoạn 2019 - 2023, tỉnh đã giảm gần 6.600 hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số, vượt chỉ tiêu giảm tối thiểu 1.000 hộ/năm. Kết quả này đạt được nhờ việc huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính, trong đó nguồn vận động xã hội đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ đồng bào vươn lên thoát nghèo.

Mô hình trồng tiêu thoát nghèo tại xã Phú Nghĩa, tỉnh Bình Phước cũ
(Nguồn: Trang Thông tin điện tử, Sở Lao động và Thương binh Xã hội tỉnh Bình Phước)

Bình Phước có khoảng 40 thành phần dân tộc thiểu số sinh sống, chiếm gần 20% dân số toàn tỉnh. Trước thực trạng tỷ lệ hộ nghèo còn cao và tốc độ giảm nghèo chưa tương xứng, từ năm 2019, Tỉnh ủy đã triển khai chương trình giảm 1.000 hộ nghèo dân tộc thiểu số mỗi năm. Trong 5 năm qua, tổng kinh phí thực hiện chương trình là hơn 675 tỷ đồng, bao gồm: ngân sách tỉnh (284 tỷ đồng), ngân sách cấp huyện (gần 5,4 tỷ đồng), vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia (hơn 51 tỷ đồng), vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội (hơn 147 tỷ đồng), vốn vận động xã hội (gần 173 tỷ đồng) cùng các nguồn lồng ghép khác.

Từ nguồn lực trên, tỉnh đã triển khai các hoạt động hỗ trợ sát thực với nhu cầu người dân như: xây dựng và sửa chữa nhà ở, cấp đất ở, hỗ trợ chăn nuôi, trồng trọt, chuyển đổi nghề, giải quyết việc làm... Các chính sách được thực hiện công khai, minh bạch và đảm bảo đúng đối tượng. Kết quả, số hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm từ 4.545 hộ (2019) xuống còn 574 hộ (cuối năm 2023), vượt xa mục tiêu đề ra. Đây là nền tảng quan trọng giúp công tác giảm nghèo tại Bình Phước chuyển biến mạnh mẽ theo hướng bền vững. Đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng được tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ cơ bản và điều kiện sống thiết yếu.

Đến giữa tháng 4/2025, toàn tỉnh đã xây dựng và sửa chữa trên 620 căn nhà tại nhiều địa phương như: Đồng Xoài, Phước Long, Hớn Quản, Đồng Phú, Lộc Ninh và Bình Long - các đơn vị này đã hoàn thành 100% kế hoạch. Chương trình giảm nghèo tại Bình Phước được triển khai với cơ chế huy động linh hoạt và đa dạng, từ ngân sách địa phương, tiết kiệm chi thường xuyên đến sự đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, nhằm đảm bảo tính bền vững trong cải thiện đời sống người nghèo.

Tỉnh cũng chú trọng việc nâng cao hiệu quả điều hành, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 thông qua các giải pháp như: tăng cường phân cấp, trao quyền cho địa phương; xây dựng kế hoạch trung hạn và hằng năm rõ ràng; nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo; tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm trong và ngoài tỉnh; và đặc biệt là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phòng ngừa và xử lý nghiêm các hành vi sai phạm, tiêu cực.

Một số thách thức đang đặt ra 

Thời gian qua, việc triển khai đồng bộ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững gắn với Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát không chỉ thể hiện tính nhân văn sâu sắc, mà còn là giải pháp căn cơ, lâu dài nhằm thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai (cũ) và Bình Phước, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn mới, công tác giảm nghèo và bảo đảm an sinh xã hội của tỉnh Đồng Nai (mới) sẽ gặp nhiều thách thức hơn. 

Một trong những vấn đề nổi bật là tình trạng tái nghèo và phát sinh hộ nghèo mới, đặc biệt tại các khu vực có đông đồng bào dân tộc thiểu số và vùng nông thôn khó khăn. Tình trạng này phần nào xuất phát từ tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước ở một bộ phận hộ nghèo, chưa phát huy được tinh thần tự lực vươn lên thoát nghèo. Công tác tuyên truyền, vận động và phối hợp giữa các sở, ngành và chính quyền địa phương đôi lúc còn thiếu đồng bộ; việc rà soát, xác định hộ nghèo tại một số nơi vẫn còn sai sót, ảnh hưởng đến độ chính xác và công bằng trong phân bổ chính sách. Bên cạnh đó, hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực tại một số địa phương còn chưa cao; một số chương trình hỗ trợ còn chồng chéo, thiếu trọng tâm, trong khi nguồn lực xã hội hóa huy động được còn hạn chế.

Ngoài ra, các mô hình sinh kế tại cơ sở còn chưa thực sự phù hợp với điều kiện thực tế và năng lực của người dân, thiếu tính bền vững, dẫn đến hiệu quả thấp sau khi kết thúc hỗ trợ. Việc đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật và giải quyết việc làm cho lao động nghèo - nhất là lao động trẻ và đồng bào dân tộc thiểu số - còn chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường, gây khó khăn trong việc nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống. 

Giải pháp giảm nghèo đến năm 2030 

Sau hợp nhất, Đồng Nai (mới) đang đứng trước một giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội mang tính bước ngoặt, với mục tiêu đưa Đồng Nai trở thành tỉnh công nghiệp phát triển hiện đại, văn minh, bền vững, xứng đáng với vị trí trung tâm động lực của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 diễn ra trong 2 ngày 29 - 30/9/2025, đặt rõ mục tiêu tổng quát đến năm 2030: “Xây dựng Đồng Nai phát triển xanh, giàu mạnh, văn minh, hiện đại; phấn đấu đến 2030 cơ bản đạt tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương”. Đồng thời, xác định 29 chỉ tiêu lớn về xây dựng Đảng, kinh tế, văn hóa xã hội, tài nguyên môi trường, quốc phòng - an ninh; trong đó, đề ra tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn giai đoạn 2025 - 2030 đạt bình quân 10%/năm trở lên; GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 282,4 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 1 - 1,5%/năm.

Đồng Nai cũng đề ra 8 nhóm giải pháp then chốt nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển trong giai đoạn mới. Trong đó, đảm bảo an sinh xã hội và phúc lợi xã hội, không ngừng nâng cao đời sống của Nhân dân. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách giảm nghèo và các chính sách đối với người có công; chăm sóc, bảo vệ trẻ em, người cao tuổi nhât là ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thực hiện tốt chính sách bình đẳng giới và vì sự tiến bộ của phụ nữ; các đối tượng yếu thế được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, tạo việc làm bền vững. Tập trung phát triển nhà ở xã hội, nhất là nhà ở cho công nhân, nhà ở cho người thu nhập thấp, người yếu thế. Thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, không để xảy ra các điểm nóng, phức tạp ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bào tôn giáo. Phát huy vai trò của già làng, người có uy tín trong triển khai công tác dân tộc, chính sách dân tộc, tôn giáo. Để hiện thực hóa những mục tiêu đặt ra và nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo trong giai đoạn tới, tỉnh Đồng Nai cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau đây:

Thứ nhất, cần thực hiện đồng bộ các chính sách an sinh xã hội đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Hỗ trợ các nhóm đối tượng này tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, ưu tiên phát triển sinh kế, tạo việc làm ổn định, nâng cao năng lực tự chủ và khả năng tự vươn lên của người nghèo, nhằm ngăn chặn tình trạng tái nghèo. 

Thứ hai, tăng cường công tác đào tạo nghề cho lực lượng lao động nông thôn, giúp người dân nâng cao tay nghề, chủ động tạo việc làm và tăng thu nhập. Ưu tiên hỗ trợ đào tạo đối với các nhóm lao động nghèo, phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Thứ ba, chú trọng lựa chọn, xây dựng và triển khai các dự án, mô hình giảm nghèo bền vững gắn với phát triển sản xuất cộng đồng, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương. 

Thứ tư, đẩy mạnh huy động các nguồn lực xã hội hóa, doanh nghiệp và cộng đồng cùng tham gia công tác giảm nghèo thông qua các hoạt động an sinh xã hội, hỗ trợ khởi nghiệp, đào tạo nghề và tạo việc làm tại chỗ. Bên cạnh đó, lồng ghép các nội dung, hợp phần, thành phần liên quan trong Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững nhằm tập trung nguồn lực cho giảm nghèo hiệu quả hơn.

Thứ năm, tăng cường ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý, theo dõi và giám sát hộ nghèo, hộ cận nghèo; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách, dự án và chương trình giảm nghèo, bảo đảm công khai, minh bạch và dân chủ. 

Quỳnh Hoàng - Bích Ngọc 

Tài liệu tham khảo

1. Tạp chí Tổ chức nhà nước và lao động (2025), Đồng Nai: Huy động sức mạnh tổng hợp, quyết tâm không để ai bị bỏ lại phía sau.

2. Thông tấn xã Việt Nam (2025), Đồng Nai hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm vượt kế hoạch 6 tháng.

3. Tạp chí Tổ chức nhà nước và Lao động (2025), Đồng Nai nâng chất lượng giảm nghèo.

4. Báo Nhân dân (2024), Bình Phước giảm nghèo ấn tượng.

5. Báo điện tử Dân Việt (2025), Xóa toàn bộ nhà tạm, nhà dột nát cho người nghèo, cách làm triệt để, hiệu quả ở Bình Phước.

6. Báo Dân tộc và Phát triển (2025), Đồng Nai: “Vẽ lại” bản đồ phát triển vùng “lõi nghèo”.

7. Báo Nông nghiệp và Môi trường (2025), Đồng Nai hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững.