Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả khá toàn diện về giảm nghèo bền vững, trong đó có nhiều chỉ tiêu vượt so với mục tiêu Quốc hội và Chính phủ đã đề ra cho giai đoạn 2021 - 2025 và đang tiến gần tới mục tiêu cả nước chỉ còn 1% hộ nghèo vào cuối năm nay. Đạt được những kết quả nêu trên có sự đóng góp to lớn từ việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, qua đó góp phần tạo nền móng vững chắc cho giảm nghèo nhanh và bền vững hơn cho giai đoạn tới.
Bảo đảm an sinh xã hội là chủ trương nhất quán và xuyên suốt của Đảng và Nhà nước, là chính sách cơ bản để giảm nghèo, góp phần nâng cao đời sống của Nhân dân, thực hiện công bằng, tạo sự đồng thuận xã hội. Nhờ chủ trương đó, nước ta đã có nhiều chính sách, chương trình hướng đến vì người nghèo như Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021 - 2025. Sau gần 5 năm triển khai, công tác giảm nghèo của nước ta đã đạt được nhiều kết quả to lớn. Dưới đây là một số thành tựu nổi bật trong giai đoạn 2021 - 2025:
Theo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025, tỷ lệ hộ nghèo cả nước tính đến hết 2024 còn 1,93%, giảm bình quân 1,03% mỗi năm, nằm trong mức 1-1,5% được đặt ra. Với các huyện nghèo, tỷ lệ này giảm mạnh từ 44,97% xuống 24,86%, bình quân giảm 6,7% mỗi năm, vượt xa chỉ tiêu 4-5%. Riêng trong đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo giảm một nửa, từ 25,91% còn 12,55%.
Bên cạnh giảm nghèo về thu nhập, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững cũng chú trọng cải thiện hạ tầng và dịch vụ xã hội. Theo đó, hơn 2.600 công trình hạ tầng mới được xây dựng, hơn 2.300 công trình được duy tu, góp phần giúp 19 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo đạt chuẩn nông thôn mới, vượt chỉ tiêu 30% được giao. Nỗ lực này không chỉ nâng cao điều kiện sống, hỗ trợ sản xuất, thương mại, mà còn góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các khu vực.
Trong lĩnh vực sản xuất, hơn 10.500 mô hình, dự án giảm nghèo đã được triển khai, thu hút hơn 200.000 hộ dân tham gia. Hơn một nửa trong số này là dự án hỗ trợ nông nghiệp, giúp gần 100.000 hộ cải thiện phương thức canh tác, áp dụng công nghệ, nâng cao năng suất. Các mô hình đã thúc đẩy chuyển dịch lao động từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, gắn với chuỗi giá trị.
Hỗ trợ kết nối việc làm thành công cho trên 134.000 lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo/chỉ tiêu là tối thiểu 100.000 lao động, vượt 34%. Gần 6.300 phiên giao dịch việc làm được tổ chức, kết nối thông tin cho khoảng 3 triệu người tìm việc và hơn một triệu đơn vị sử dụng lao động.
Tỷ lệ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng khó khăn là 35,20% (19/54 xã)/chỉ tiêu 30%.
Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em dưới 16 tuổi, giảm còn 25,42%/chỉ tiêu dưới 34%. Ngoài ra, chương trình đã hỗ trợ xây dựng, sửa chữa gần 90.000 căn nhà cho hộ nghèo, góp phần lan tỏa phong trào “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”.
Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến
phát biểu tại Lễ phát động phong trào thi đua cả nước chung tay
"xóa nhà tạm, nhà dột nát" trên phạm vi cả nước
Báo cáo Kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 - 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 của Chính phủ tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV ngày 20/10/2025 cho thấy, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều đã giảm từ 4,4% năm 2021 xuống 1,3% năm 2025. Giai đoạn 2021 - 2025, các chính sách người có công, an sinh xã hội, giảm nghèo được triển khai toàn diện và đạt nhiều kết quả nổi bật với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Nguồn: Báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 - 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 do Thủ tướng Chính phủ trình bày tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV
Nguồn: Kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo các năm 2022 - 2024
theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025
Giai đoạn 2021 - 2025, đã chi 1,1 triệu tỷ đồng cho an sinh xã hội (chiếm 17% tổng chi ngân sách Nhà nước), hỗ trợ gần 700 nghìn tấn gạo cho người khó khăn; mở rộng trợ giúp thường xuyên cho hơn 3,5 triệu người có công, người yếu thế....
Cùng với đó, thu nhập bình quân người lao động hằng tháng tăng từ 5,5 triệu đồng năm 2020 lên 8,3 triệu đồng năm 2025. Hoàn thành mục tiêu cơ bản xóa nhà tạm, nhà dột nát sớm 5 năm 4 tháng với hơn 334 nghìn căn nhà. Triển khai xây dựng 633 nghìn căn nhà ở xã hội, đang phấn đấu hoàn thành 100 nghìn căn trong năm 2025.
Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay hơn 10,6 triệu lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo, đối tượng chính sách với số tiền 517 nghìn tỷ đồng, trong đó có 22,1 nghìn tỷ đồng cho người vay mua nhà ở xã hội.
Với những kết quả đã đạt được như đã nêu trên, Việt Nam luôn được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng trên thế giới trong cuộc chiến chống đói nghèo và là một trong những quốc gia tiên phong trong tiếp cận và áp dụng phương pháp giảm nghèo đa chiều để thực hiện mục tiêu an sinh xã hội toàn dân và giảm nghèo bền vững.
Những lá đơn xin thoát nghèo của hội viên phụ nữ xã Tân Hợp, huyện Văn Yên,
tỉnh Yên Bái trước đây.
Nghiên cứu cho thấy, triển vọng bứt phá trong giảm nghèo bền vững của nước ta giai đoạn 2026 - 2030 được thể hiện ở một số điểm chủ yếu sau đây:
Một là, bước sang giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội 5 năm, giai đoạn 2026 - 2030, Chính phủ yêu cầu các các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước tập trung xây dựng Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2026 - 2030, với tinh thần hành động quyết liệt, đồng bộ, khả thi, hiệu quả, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2026 - 2030 đạt từ 10%/năm trở lên. Đây chính là động lực lớn, trong quá trình nỗ lực thực hiện sẽ tạo ra những bứt phá không chỉ cho tăng trưởng kinh tế 2 con số, mà còn mở ra triển vọng rộng lớn hơn cho giảm nghèo nhanh và bền vững so với giai đoạn 2021 - 2025.
Hai là, mới đây Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 560/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp về hợp nhất các chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững, Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thành một Chương trình mục tiêu quốc gia chung vì: (i) có sự chồng chéo về nội dung ở cả 3 chương trình; (ii) cấp có thẩm quyền có chủ trương bổ sung thêm một số chương trình mục tiêu quốc gia khác về y tế, văn hóa, giáo dục (nên cần rà soát để tránh chồng lấn); (iii) địa giới hành chính, địa vị pháp lý các cấp chính quyền có thay đổi so với trước, cần rà soát bảo đảm phù hợp với sự phân cấp, phân quyền theo mô hình chính quyền địa phương mới; (iv) quá trình thực hiện các chương trình cho thấy cần tiếp tục thực hiện các giai đoạn tiếp theo để đạt được các mục tiêu.
Việc tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia nêu trên thành 1 chương trình mục tiêu quốc gia có cả mặt thuận lợi và khó khăn, nhưng thuận lợi nhiều hơn, đã được Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội cho chủ trương và nhận được sự ủng hộ của các bộ, cơ quan liên quan, các bộ cũng đã nhận diện, xác định các khó khăn để có các giải pháp pháp khắc phục.
Chương trình mục tiêu quốc gia sau khi hợp nhất được kéo dài đến năm 2035.
ThS. Nguyễn Việt Hùng
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, Báo cáo tổng kết 02 Chương trình Mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2021 - 2025; định hướng Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2026 - 2035.
2. Báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 - 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 của Chính phủ tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV ngày 20/10/2025.
3. Kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo các năm 2022 - 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025.
4. Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam, Việt Nam giảm nghèo đa chiều: Không để ai bị bỏ lại phía sau.
5. Báo điện tử Lao Động, Việt Nam là một trong những nước có tốc độ thoát nghèo nhanh nhất