Chuyển đổi số trong sản xuất, nâng tầm nông sản

Xác định mục tiêu then chốt là nâng cao đời sống người dân, Quảng Trị đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, quản lý và dịch vụ công. Những hình ảnh cập nhật mùa vụ bằng điện thoại thông minh, hay bán nông sản qua các sàn thương mại điện tử đã trở nên quen thuộc.

Nhiều mô hình nông nghiệp thông minh được triển khai rộng rãi, mang lại hiệu quả thiết thực như mô hình sản xuất lúa hữu cơ sử dụng mạ khay, máy cấy và máy bay không người lái để phun thuốc, bón phân; mô hình trồng cây ăn quả ứng dụng hệ thống tưới nhỏ giọt kết hợp châm phân tự động; mô hình nuôi tôm công nghệ cao (biofloc) giúp kiểm soát dịch bệnh, nâng cao năng suất; mô hình sản xuất dưa hấu phủ bạt có truy xuất nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm và thuận lợi trong tiêu thụ; hay mô hình chăn nuôi lợn an toàn sinh học với sản phẩm được dán tem QR, kết nối trực tiếp với doanh nghiệp và cửa hàng nông sản.

Ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất nông sản ở Quảng Trị (Nguồn: Trung tâm Khuyến nông Quảng trị)

Nhiều địa phương của tỉnh đã số hóa quy trình sản xuất nông nghiệp bằng phần mềm theo dõi nhật ký đồng ruộng, áp dụng cảm biến đo độ ẩm - dinh dưỡng và quản lý mùa vụ trên môi trường số. Điển hình như huyện Vĩnh Linh đã triển khai hệ thống giám sát vùng trồng và phần mềm kiểm soát chất lượng nhằm chuẩn hóa quy trình OCOP và phục vụ xuất khẩu. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp đã và đang góp phần thay đổi tư duy sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, qua đó cải thiện rõ rệt đời sống người dân Quảng Trị.

Tự động hóa cũng đang trở thành xu thế mạnh: Nhiều mô hình đã đưa vào vận hành hệ thống tưới điều khiển từ xa, nhà màng - nhà lưới, máy bay không người lái (drone) để chăm sóc cây trồng, giúp giảm 30 - 40% chi phí lao động và tăng hiệu quả giám sát mùa vụ.

Tự động hóa sản xuất nông nghiệp là điểm sáng trong phát triển NTM của tỉnh Quảng Trị (Nguồn: Tạp chí điện tử Kinh Doanh)

Quản lý thông minh, hiệu quả dịch vụ công

Song song với chuyển đổi số trong sản xuất, công tác chuyển đổi số trong quản lý nông thôn cũng được đẩy mạnh. Nhiều xã, thôn đã ứng dụng mã QR trong quản lý dữ liệu dân cư và dịch vụ công. Chính quyền địa phương đang từng bước hình thành nền tảng số để phục vụ người dân tốt hơn. Quảng Trị đang từng bước chuyển sang giai đoạn phát triển NTM thông minh, nơi công nghệ thúc đẩy năng suất, nâng tầm giá trị nông sản, tăng hiệu quả quản trị.

Một số địa phương đã triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ cao trong giải quyết thủ tục hành chính về đất đai, an sinh xã hội, nông nghiệp. Thôn - xã sử dụng nhóm Zalo điều hành công việc, thông báo lịch sản xuất, cảnh báo thời tiết và hỗ trợ kết nối tiêu thụ nông sản. Nhờ vậy, thời gian xử lý thủ tục hành chính giảm 20 - 30% so với trước.

Mô hình “NTM thông minh” đang được thí điểm, với sự tham gia vận hành hạ tầng, sản xuất và quản lý thông minh của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, tạo nên một chuỗi giá trị gắn kết.

Hệ thống camera giám sát thông minh, cảm biến môi trường, quản lý rác thải bằng mã QR và bản đồ số hạ tầng đang được một số xã triển khai thí điểm, hướng đến chuẩn “xã số - xã thông minh”.

Thành quả và hướng đến tương lai

Đến nay, theo số liệu hợp nhất sau khi sáp nhập, Quảng Trị có 69/95 xã đạt chuẩn NTM, đạt tỷ lệ 72,6%. Trong đó, 3 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi - những nơi từng “trắng” về hạ tầng và dịch vụ công - nay đã đạt chuẩn. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 38,34 triệu đồng/người/năm, và tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 13,92%.

Số lượng sản phẩm OCOP toàn tỉnh đã tăng lên 172 sản phẩm, gồm 2 sản phẩm 5 sao, 33 sản phẩm 4 sao và 137 sản phẩm 3 sao - phản ánh nỗ lực chuẩn hóa và phát triển chuỗi giá trị nông sản.

Cùng với đó, toàn tỉnh hiện có 886 hợp tác xã (HTX) và 2.553 tổ hợp tác, trong đó 693 HTX nông nghiệp giữ vai trò quan trọng trong đổi mới mô hình sản xuất. Nhiều mô hình khởi nghiệp nông nghiệp đã đạt doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm, như sản phẩm chuối mật phủ dừa sấy dẻo của HTX Hoàng Minh - mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp chế biến sâu.

Những con số này phản ánh nỗ lực vượt qua khó khăn bằng nội lực và khát vọng đổi mới. Tỉnh Quảng Trị xác định tư duy xây dựng NTM không dừng ở đầu tư hạ tầng mà hướng tới thay đổi căn bản cách nghĩ, cách làm. Trọng tâm là phát triển toàn diện kinh tế nông nghiệp, gắn với ứng dụng khoa học công nghệ, dữ liệu lớn và AI để nâng cao năng suất, dự báo thị trường và hỗ trợ ra quyết định chính xác.

Tỉnh đang thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện theo mô hình “Hạ tầng thông minh - sản xuất thông minh - dịch vụ thông minh - con người thông minh”, gắn với kinh tế xanh, nông nghiệp hữu cơ và thích ứng biến đổi khí hậu.

Hướng đi tất yếu của tỉnh là hội nhập sâu hơn vào dòng chảy chuyển đổi số quốc gia. Mọi lĩnh vực, từ sản xuất, thương mại đến dịch vụ công, đều được định hướng theo mô hình “Hạ tầng thông minh - sản xuất thông minh - dịch vụ thông minh - con người thông minh”.

Mục tiêu giai đoạn 2025 - 2030 là hình thành các mô hình làng, xã nông thôn thông minh toàn diện, nơi công nghệ hòa cùng trí tuệ, kiến tạo một Quảng Trị năng động, sáng tạo và phát triển bền vững.

Với quyết tâm chính trị cao và sự tham gia tích cực của người dân - doanh nghiệp, Quảng Trị đang trở thành điểm sáng về chuyển đổi số nông thôn, xứng đáng là một trong những mô hình tiên phong của cả nước trong xây dựng NTM thông minh.

Anh Tuấn