Tình hình huy động vốn trái phiếu chính phủ giai đoạn 2021 - 2025

 Phát hành trái phiếu chính phủ đã và đang trở thành kênh huy động vốn chủ đạo của Chính phủ, đóng góp 70% nhu cầu huy động vốn của ngân sách trung ương và tương đương 80% tổng huy động vốn trong nước của Chính phủ trong giai đoạn 2021 - 2025. Trong những năm gần đây, trá i phiế u chí nh phủ liên tục mở rộng về quy mô, sự phát triển về kỳ hạn, cơ cấu nhà đầu tư và tính thanh khoản… Năm 2020, khối lượng huy động vố n trá i phiế u chí nh phủ đạt hơn 280 nghìn tỷ đồng, năm 2022 đã vượt 400 nghìn tỷ đồng, năm 2024 đạ t khoả ng 500 nghìn tỷ đồng. Năm 2025, thị trường trái phiếu chính phủ ước tăng 7,4% về giá trị tuyệt đối so với năm 2024 với quy mô ước đạ t 22,1% GDP năm 2024. 

Chất lượng phát hành trái phiếu chính phủ cũng thay đổi theo hướng tích cực. Kỳ hạn bình quân năm 2025 là 9,84 năm, rút ngắn so với trên 11 năm của năm 2024; đạt mục tiêu Quốc hội đề ra; chi phí huy động vốn bình quân ở mức hợp lý, góp phần tái cơ cấu nợ công theo hướng an toàn, bền vững. Đây là những điều chỉnh cho thấy chính sách phát hành linh hoạt hơn, vừa bảo đảm nhu cầu ngân sách, vừa củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong bối cảnh lãi suất quốc tế còn biến động. Những kết quả đạt được của thị trường trái phiếu chính phủ và tái cơ cấu lại danh mục nợ Chính phủ đã góp phần cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia cho Việ t Nam, được S&P và Fitch xếp hạng ở mức BB+.

Tuy nhiên quy mô của thị trường trái phiếu Việ t Nam vẫn còn nhỏ so với tiềm năng và yêu cầu huy động vốn cho đầu tư phát triển. Cùng với đó, cơ sở nhà đầu tư mặc dù đã có sự cải thiện nhưng vẫn thiếu vắng nhà đầu tư tổ chức có tiềm lực mạnh. Bên cạnh đó, thị trường trái phiếu chính phủ cần phải tiếp tục tăng thanh khoản trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp để đáp ứng yêu cầu huy động vốn phục vụ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 - 2030. So với các quốc gia trong khu vực ASEAN, tỷ lệ quy mô thị trường so với GDP vẫn còn ở mức thấp. Dư nợ trái phiếu chính phủ Việt Nam đạt khoảng 21,8% GDP năm 2024, trong khi ở Thái Lan tỷ lệ này là 73% GDP, Malaysia khoảng 57% GDP, và Philippines khoảng 30% GDP.

Bên cạnh đó, các chuyên gia nhìn nhận việc thiếu vắng các công cụ nợ của Chính phủ kỳ hạn ngắn cũng làm cho đường cong lãi suất chuẩn chưa hoàn thiện để làm tham chiếu cho các thành phần kinh tế khác. Theo khuyến nghị của chuyên gia ADB: “Chính phủ Việt Nam có thể cân nhắc triển khai phát hành trái phiếu xanh và bền vững ở quy mô khoảng 1% khối lượng phát hành để tạo xung lực phát triển thị trường trái phiếu xanh nói riêng và tài chính xanh trong nước nói chung”. 

Giải pháp trong những năm tới

 Để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030 cũng như triển khai các công trình trọng điểm quốc gia, nhu cầu huy động vốn trong giai đoạn tới là rất lớn. Với chủ trương phát huy nội lực để phát triển kinh tế đất nước trong kỷ nguyên mới, đặt ra yêu cầu phải phát triển thị trường trái phiếu chính phủ cả về quy mô, tính thanh khoản và chủ động hội nhập với thị trường quốc tế.

Triển khai nghiêm việc thực hiện Công điện số 159/CĐ-TTg ngà y 07/9/2025, trong đó đã giao Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan thực hiện chính sách tài khóa mở rộng phù hợp và huy động thêm nguồn lực, trong đó nêu rõ phát hành trái phiếu chính phủ để huy động vốn cho các công trình, dự án trọng điểm. Có cơ chế, chính sách hiệu quả để thu hút các định chế tài chính lớn, chất lượng, các quỹ đầu tư quốc tế... Do đó , cần nghiên cứu cơ chế đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, khuyến khích sự tham gia của các định chế chuyên nghiệp; đồng thời tăng cường minh bạch thông tin và củng cố hệ thống nhà tạo lập thị trường. Đây được xem là giải pháp trọng tâm mở rộng sức hút của trái phiếu chính phủ với dòng vốn trong và ngoài nước.

Tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, cải tiến quy trình và kỹ thuật phát hành; đồng thời chủ động điều hành công tác phát hành trái phiếu chính phủ phù hợp với nhu cầu huy động vốn của ngân sách nhà nước và nhu cầu thị trường, gắn với công tác quản lý ngân quỹ. Cùng với đó, cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước trong điều hành chính sách tiền tệ để huy động vốn cho ngân sách nhà nước hiệu quả.

Cần triển khai phát hành trái phiếu chính phủ xanh để huy động vốn cho các dự án đầu tư công xanh, phục vụ tăng trưởng xanh, bền vững. Tiếp tục thực hiện các giải pháp phát triển nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư tổ chức có tiềm lực tài chính như các quỹ đầu tư, các doanh nghiệp bảo hiểm, quỹ hưu trí, ngân hàng thương mại...

Hoàng Quỳnh