Những thành tựu trong xây dựng nông thôn mới trước khi sáp nhập 

Với An Giang

Chương trình xây dựng NTM tại tỉnh An Giang đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng sau hơn một thập kỷ triển khai. Năm 2024, toàn tỉnh đã có 76/110 xã được công nhận đạt chuẩn NTM, chiếm hơn 69% tổng số xã. Tính đến năm 2024, An Giang còn có 34 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 2 xã được công nhận là xã NTM kiểu mẫu. Nhiều tiêu chí NTM đã đạt được kết quả khả quan, như: Giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, thông tin và truyền thông… Tỷ lệ xã đạt tiêu chí thu nhập và giảm nghèo đa chiều cũng đạt mức cao, lần lượt là 82,7% và 69,1%. Tính đến cuối năm 2024, qua rà soát, đánh giá đối với 76 xã NTM, kết quả cho thấy đa số duy trì tốt tiêu chí, chỉ tiêu đạt được. Cụ thể, 34 xã đạt đầy đủ 19 tiêu chí, 33 xã đạt từ 15 - 18 tiêu chí, 9 xã đạt từ 10 - 14 tiêu chí. Đối với 34 xã NTM nâng cao, có 16 xã đạt đầy đủ 19 tiêu chí; 9 xã đạt từ 15 - 18 tiêu chí; 9 xã đạt từ 12 - 14 tiêu chí. 

Theo Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh, tổng nguồn vốn đầu tư công cho Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở An Giang giai đoạn 2021 - 2025 là hơn 3.081 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương gần 822 tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương hơn 2.259 tỷ đồng.

Công tác giảm nghèo và nâng cao thu nhập cho người dân được đặc biệt quan tâm. Tỷ lệ hộ nghèo ở các xã nông thôn giảm đáng kể qua từng năm. Nhiều xã có mức thu nhập bình quân đầu người đạt trên 75 triệu đồng/năm, phản ánh hiệu quả rõ rệt của chương trình. Người dân được hỗ trợ sinh kế bền vững thông qua các chương trình đào tạo nghề, phát triển sản xuất và kết nối tiêu thụ sản phẩm.

An Giang: Nông thôn khởi sắc nhờ Chương trình xây dựng nông thôn mới (Nguồn: Tạp chí Con số & Sự kiện)

Kết cấu hạ tầng được đầu tư đồng bộ, kinh tế - xã hội được quan tâm; áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất được đẩy mạnh, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực. Toàn tỉnh đổi mới hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp theo hướng tăng cường liên kết sản xuất hàng hóa, kết hợp đẩy mạnh phát triển công nghiệp, du lịch, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch. Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển biến tích cực theo hướng giảm tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp; tăng nhanh tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng và dịch vụ. Từ đó, thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm qua từng năm.

An Giang cũng đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng hiện đại và hiệu quả. Nhiều mô hình sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị như “cánh đồng lớn”, mô hình hợp tác xã kiểu mới đã được triển khai rộng rãi. Người dân được hỗ trợ ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, từ đó tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) được triển khai mạnh mẽ, giúp nhiều sản phẩm đặc trưng của địa phương vươn ra thị trường trong và ngoài nước. Tính đến tháng 02/2025, tỉnh An Giang có 182 sản phẩm OCOP được đánh giá và công nhận từ 3 sao trở lên. Trong đó: 5 sản phẩm 5 sao, 14 sản phẩm 4 sao và 163 sản phẩm 3 sao. Điều này không chỉ tạo giá trị kinh tế mà còn góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa địa phương. Đặc biệt, tại Diễn đàn sản phẩm OCOP vùng Đồng bằng sông Cửu Long do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức, tỉnh An Giang có 2 sản phẩm đạt giải “Sản phẩm OCOP tiêu biểu tại Diễn đàn kết nối sản phẩm OCOP vùng Đồng bằng sông Cửu Long năm 2024” bao gồm các sản phẩm: Mắm cá linh chưng thuộc Công ty cổ phần rau quả thực phẩm An Giang và mật thốt nốt bột thuộc Công ty cổ phần Palmania.

Diện mạo nông thôn An Giang chuyển mình mạnh mẽ (Nguồn: Tạp chí Con số & Sự kiện)

Với Kiên Giang

Trong thời gian qua, tỉnh Kiên Giang đã đạt được những kết quả nổi bật và mang tính bứt phá trong chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, thể hiện sự chuyển dịch mạnh mẽ từ phát triển về số lượng sang nâng cao chất lượng, tính bền vững và chiều sâu. Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 116/116 xã đạt chuẩn NTM, hoàn thành mục tiêu 100% số xã đạt chuẩn sớm hơn kế hoạch đề ra. Trong đó, 40 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 5 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, thể hiện xu hướng nâng cấp và duy trì chất lượng tiêu chí thay vì chỉ tập trung đạt chuẩn ban đầu. 

Về phát triển hạ tầng và dịch vụ công cộng, Kiên Giang đã huy động hiệu quả các nguồn lực đầu tư - bao gồm ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng để hoàn thiện hệ thống hạ tầng thiết yếu ở nông thôn. Hơn 95% đường giao thông nông thôn được nhựa hóa hoặc bê tông hóa, 100% xã có điện lưới quốc gia, trạm y tế và trường học đạt chuẩn và hệ thống thủy lợi nội đồng, cấp thoát nước được nâng cấp đồng bộ. Việc đầu tư này không chỉ cải thiện điều kiện sống, mà còn tạo điều kiện cho tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp - dịch vụ.

Về kinh tế nông thôn và sinh kế người dân, tỉnh đã chú trọng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái và liên kết chuỗi giá trị, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và thu nhập cho nông dân. Các mô hình như cánh đồng lớn sản xuất lúa gạo hữu cơ, nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, chăn nuôi an toàn sinh học được nhân rộng. Đồng thời, Kiên Giang đẩy mạnh triển khai chương trình OCOP, tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh đã công nhận được 296 sản phẩm OCOP đạt chuẩn từ 3 sao trở lên. Trong đó, có 6 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia, 36 sản phẩm đạt chuẩn 4 sao và 254 sản phẩm đạt chuẩn 3 sao. Có 154 chủ thể tham gia, gồm 37 doanh nghiệp, 23 hợp tác xã, 7 tổ hợp tác và 90 hộ kinh doanh. Tất cả các sản phẩm được công nhận OCOP đều có thị trường tiêu thụ và được người tiêu dùng tin tưởng sử dụng, góp phần tạo bản sắc kinh tế nông thôn và kết nối thị trường tiêu thụ bền vững.

Về phát triển xã hội và môi trường, chương trình NTM ở Kiên Giang được triển khai gắn liền với mục tiêu giảm nghèo, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế và bình đẳng giới. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều ở khu vực nông thôn giảm mạnh, đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn tiếp cận đa chiều toàn tỉnh Kiên Giang còn 0,99%, giảm 1,7% so với năm 2020. Công tác bảo vệ môi trường, thu gom rác thải sinh hoạt, xử lý nước thải và bảo tồn cảnh quan sinh thái được chú trọng, đặc biệt tại các xã ven biển và khu vực rừng ngập mặn. Kiên Giang là một trong những địa phương tiên phong trong việc đổi mới cơ chế điều hành xây dựng NTM, tăng cường vai trò của cộng đồng, hợp tác xã và doanh nghiệp trong đầu tư và quản lý hạ tầng. Tỉnh cũng triển khai các mô hình nông thôn thông minh, ứng dụng công nghệ số trong giám sát và quản lý tiêu chí, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tính minh bạch của chương trình.

Triển vọng và giải pháp xây dựng nông thôn mới ở An Giang trong bối cảnh mới 

Triển vọng 

Việc sáp nhập 2 tỉnh An Giang (cũ) và Kiên Giang thành An Giang (mới) mở ra một giai đoạn phát triển mới, nhiều kỳ vọng cho chương trình xây dựng NTM trong thời gian tới. Việc hợp nhất giúp mở rộng không gian phát triển, tạo điều kiện kết nối giao thương nông sản giữa An Giang (cũ) và Kiên Giang, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và đa dạng hóa sinh kế cho người dân. Trong bối cảnh đó, chương trình xây dựng NTM sẽ có điều kiện tiếp cận nguồn lực lớn hơn từ ngân sách trung ương, các chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn vốn xã hội hóa. Tỉnh có điều kiện để quy hoạch lại hạ tầng giao thông nông thôn, điện lưới, thủy lợi và các công trình dân sinh theo hướng tập trung liên vùng tránh dàn trải, manh mún. Việc hình thành các cụm liên kết sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị cũng sẽ được đẩy mạnh nhằm nâng cao giá trị nông sản và thu nhập cho người dân. Cùng với đó, sự kết hợp giữa tiềm năng du lịch của Kiên Giang và thế mạnh văn hóa lịch sử của An Giang sẽ tạo ra cơ hội phát triển mô hình NTM gắn với du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và du lịch văn hóa tâm linh từ đó góp phần xây dựng hình ảnh NTM không chỉ là nơi sản xuất mà còn là điểm đến hấp dẫn mang lại giá trị kinh tế và văn hóa bền vững. Việc phát triển chương trình OCOP cũng sẽ được mở rộng trên địa bàn An Giang (mới) với nhiều sản phẩm đặc trưng vùng miền được công nhận đạt chuẩn từ 3 đến 5 sao.

Tuy nhiên sự khác biệt về điều kiện phát triển giữa các vùng trong tỉnh mới cũng đặt ra không ít thách thức cho quá trình xây dựng NTM. Một số khu vực ven biển, vùng sâu, vùng biên giới vẫn còn hạn chế về cơ sở hạ tầng, mức sống dân cư chưa đồng đều và còn khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Do đó, cần xây dựng chính sách ưu tiên đầu tư cho những vùng khó khăn phát triển chậm đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa của từng địa phương. Triển vọng phát triển NTM sau sáp nhập là lớn với tầm nhìn quy hoạch tổng thể dài hạn, phân bổ nguồn lực hợp lý và phát huy vai trò chủ thể của người dân. Với sự chỉ đạo quyết liệt từ các cấp chính quyền sự tham gia tích cực của cộng đồng và việc ứng dụng công nghệ số vào quản lý xây dựng nông thôn hiện đại, An Giang sau sáp nhập có thể trở thành hình mẫu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung trong thực hiện chương trình NTM giai đoạn tới.

Một số giải pháp 

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh An Giang (mới) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, diễn ra trong hai ngày 02 - 03/10/2025, là sự kiện chính trị quan trọng, đánh dấu bước phát triển mới của tỉnh. Đại hội thể hiện tinh thần đoàn kết, thống nhất và quyết tâm cao của toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong việc tiếp tục đẩy mạnh đổi mới, hội nhập và phát triển toàn diện. Mục tiêu đặt ra là xây dựng An Giang trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước; là trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia; có hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ; bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Trong đó, đề ra một chỉ tiêu quan trọng giai đoạn 2025 - 2030 là 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới. Để góp phần thực hiện mục tiêu này, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tiếp tục được xác định là trọng tâm, giữ vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn. Để triển khai hiệu quả chương trình trong giai đoạn tới, cần tập trung thực hiện một số giải pháp cụ thể như sau:

Xây dựng chiến lược phát triển NTM dựa trên nền tảng khai thác hiệu quả các tiềm năng vùng miền đặc thù trong đó bao gồm quy hoạch lại hệ thống hạ tầng nông thôn đồng bộ theo hướng liên kết vùng nhằm phát huy thế mạnh từng khu vực. Việc tái cấu trúc không gian phát triển sẽ giúp sử dụng hiệu quả quỹ đất nông nghiệp, nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm áp lực hạ tầng cho các đô thị trung tâm.

Xây dựng NTM giai đoạn sau sáp nhập tỉnh cần ưu tiên đầu tư các công trình thiết yếu như giao thông nông thôn, trường học, trạm y tế, hệ thống cấp nước sạch và xử lý chất thải đặc biệt là tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn trước đây vốn còn nhiều hạn chế về dịch vụ cơ bản. Việc phát triển hạ tầng phải gắn liền với bảo vệ môi trường cảnh quan sinh thái nông thôn và ứng phó biến đổi khí hậu trong đó hệ thống thủy lợi và kiểm soát xâm nhập mặn cần được quan tâm đặc biệt tại các vùng ven biển và hạ lưu sông Cửu Long.

Ưu tiên xây dựng các chuỗi giá trị sản xuất - chế biến - xuất khẩu nông sản, thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo, phát triển hệ thống cảng biển - logistics và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, đặt mục tiêu trở thành vùng du lịch tổng hợp lớn nhất miền Tây, kết nối tâm linh - sinh thái - biển đảo. Chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP cần được mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng với việc khai thác tiềm năng sản phẩm địa phương mang yếu tố vùng miền như sản phẩm từ dược liệu, thủy sản, cây ăn trái và các mặt hàng truyền thống để đưa ra thị trường trong và ngoài nước. Đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng gắn với các giá trị văn hóa lịch sử đặc sắc của 2 tỉnh trước sáp nhập, vừa góp phần phát triển kinh tế vừa giữ gìn bản sắc văn hóa.

Đa dạng hóa nguồn lực để triển khai chương trình NTM bằng việc huy động vốn từ nhiều nguồn lực tài chính như ngân sách nhà nước, ngân sách tỉnh, vốn ODA vốn xã hội hóa và đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng địa phương. Việc sử dụng nguồn lực phải công khai minh bạch có trọng tâm, trọng điểm tập trung vào các xã còn khó khăn và các vùng chuyển tiếp dễ bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển. Đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở trong quản lý điều hành chương trình NTM sau sáp nhập, đồng thời nâng cao nhận thức người dân về vai trò chủ thể trong xây dựng nông thôn từ đó thúc đẩy phong trào thi đua tự lực, tự cường cải thiện đời sống phát triển sản xuất và bảo vệ môi trường.

Xây dựng NTM trong bối cảnh tỉnh An Giang (mới) cần một hệ thống giám sát đánh giá linh hoạt hiện đại có ứng dụng chuyển đổi số để cập nhật tiến độ chất lượng và hiệu quả thực hiện từng tiêu chí NTM trên toàn địa bàn đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các cấp chính quyền các sở, ngành và các tổ chức xã hội, tạo nên sức mạnh tổng hợp, thực hiện thành công chương trình trong giai đoạn tới.

Quỳnh Hoàng và Bích Ngọc

Tài liệu tham khảo

1. Cổng thông tin điện tử An Giang (2024), An Giang xây dựng nông thôn mới.

2. Cổng thông tin điện tử An Giang (2025), An Giang phấn đấu có ít nhất 50 - 60 sản phẩm OCOP hạng 3 sao.

3. Báo Nông nghiệp và Môi trường (2025), Kiên Giang có 13 sản phẩm được công nhận và nâng hạng sản phẩm OCOP

4. Báo Đại biểu nhân dân (2025), Tín dụng chính sách - cú huých để Kiên Giang giảm nghèo