Thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS & MN tại từng địa phương trước khi sáp nhập

Chuyển biến rõ nét tại Phú Thọ

Trong giai đoạn 2021 - 2025, tổng nguồn vốn huy động và phân bổ để thực hiện Chương trình tại Phú Thọ (cũ) đạt 1.736 tỷ đồng. Trong đó, trên 560 tỷ đồng vốn đầu tư phát triển và hơn 200 tỷ đồng vốn sự nghiệp đã được giải ngân, tập trung ưu tiên cho vùng khó khăn. Các nguồn lực này phát huy hiệu quả rõ rệt, nhất là trong phát triển hạ tầng thiết yếu.

Từ trước khi sáp nhập, Phú Thọ đã có 100% xã, thôn, bản vùng dân tộc thiểu số và miền núi có đường ô tô đến trung tâm được trải nhựa hoặc cứng hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương, vận chuyển hàng hóa và đi lại của người dân. Hệ thống trường học, trạm y tế tại khu vực này cũng được đầu tư kiên cố hóa 100%, góp phần hoàn thành các mục tiêu giai đoạn, nâng cao chất lượng giáo dục, chăm sóc sức khỏe và thúc đẩy phát triển bền vững ở vùng cao.

Chè mang lại thu nhập đáng kể cho không ít đồng bào dân tộc Mường tỉnh Phú Thọ 

Một trong những chỉ số phản ánh rõ hiệu quả Chương trình là thu nhập. Đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào dân tộc thiểu số của Phú Thọ đạt 43,4 triệu đồng, tăng gấp 3,1 lần so với năm 2020, đồng thời tỷ lệ hộ nghèo giảm đều 1,6%/năm. Đây không chỉ là sự tăng trưởng về lượng, mà còn cho thấy hiệu quả của các mô hình kinh tế đang dần lan tỏa, giúp người dân thoát nghèo, từng bước làm giàu.

Những bước tiến từ Vĩnh Phúc

Việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN tại tỉnh Vĩnh Phúc đã ghi nhận nhiều kết quả nổi bật, nhiều chỉ tiêu hoàn thành sớm, thậm chí vượt kế hoạch đề ra. Tỷ lệ hộ nghèo của người dân tộc thiểu số cũng giảm nhanh từ mức 1,75% cuối năm 2021 xuống còn 0,75% vào giai đoạn nửa đầu 2025. Đây là con số khẳng định rõ hiệu quả của chính sách hỗ trợ sinh kế và đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.

Một trong những hướng đi quan trọng của Vĩnh Phúc là lồng ghép Chương trình mục tiêu quốc gia với các dự án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, nhất là chương trình xây dựng nông thôn mới và xây dựng Làng văn hóa kiểu mẫu. Nhờ đó, hạ tầng thiết yếu vùng dân tộc thiểu số được hoàn thiện nhanh chóng: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm được nhựa hóa hoặc bê tông hóa; 100% xã có điện lưới quốc gia, trường học và trạm y tế, nhiều công trình đạt chuẩn quốc gia từ nhiều năm trước.

Cùng với đó, người dân vùng đồng bào đã mạnh dạn ứng dụng khoa học - kỹ thuật, đưa cơ giới hóa, giống cây trồng mới vào sản xuất, hình thành các vùng hàng hóa giá trị cao. Đồng bào cũng thay đổi thói quen từ sản xuất tự cung tự cấp sang phát triển dịch vụ, du lịch, thương mại. Các điểm du lịch sinh thái gắn với văn hóa dân tộc như hồ Đại Lải, vườn Quốc gia Tam Đảo, khu di tích Tây Thiên… đang trở thành điểm nhấn thu hút du khách, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập.

Điểm sáng từ Hòa Bình

Tại Hòa Bình, chương trình đã mang lại diện mạo mới cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thu nhập bình quân đầu người của đồng bào dân tộc thiểu số đạt 53,8 triệu đồng, phản ánh sự chuyển biến tích cực trong phát triển kinh tế. Cùng với đó, tỷ lệ hộ nghèo giảm 7,03%, cho thấy chính sách hỗ trợ đã phát huy hiệu quả thiết thực.

Về hạ tầng, Hòa Bình đạt 99,93% xã có đường ô tô đến trung tâm được bê tông hóa, tỷ lệ thôn bản có đường ô tô đến trung tâm đạt 95,7%. Hàng nghìn hộ dân tộc thiểu số được hỗ trợ nhà ở, sắp xếp ổn định dân cư, nhiều hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề và đào tạo nghề. Đây là những giải pháp căn cơ, giúp đồng bào không chỉ có chỗ ở ổn định mà còn có việc làm và thu nhập bền vững.

Phát triển kinh tế - xã hội cho đồng bào DTTS & MN theo hướng toàn diện, bền vững

Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính xác định mục tiêu giai đoạn 2026-2030 là tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, theo tinh thần “năm sau cao hơn năm trước, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước, giai đoạn sau cao hơn giai đoạn trước”.

Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu tạo phong trào tự lực, tự cường, khơi dậy ý chí vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng; bảo đảm người dân được tiếp cận bình đẳng các dịch vụ giáo dục, y tế, văn hóa - xã hội và nguồn lực phát triển; đặt mục tiêu thiết thực, khả thi, dễ thực hiện, dễ giám sát, với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị toàn quốc tổng kết
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026 - 2030

Với định hướng đó, bước vào giai đoạn 2026 - 2030, Phú Thọ xác định mục tiêu phát triển vùng đồng bào DTTS&MN theo hướng toàn diện, bền vững, vừa giảm nghèo hiệu quả, vừa nâng cao chất lượng cuộc sống, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa miền núi và đồng bằng. Trọng tâm của giai đoạn này là huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, đồng thời đổi mới cơ chế, nâng cao năng lực quản trị và phát huy vai trò chủ thể của người dân trong quá trình phát triển.

Để góp phần hiện thực hoá các mục tiêu cho giai đoạn nêu trên, Phú Thọ dự kiến huy động khoảng 6.603 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào DTTS&MN; trong đó 4.530 tỷ đồng là vốn đầu tư công và 2.072 tỷ đồng là vốn sự nghiệp. Nguồn vốn này sẽ tập trung ưu tiên cho các dự án trọng điểm như phát triển hạ tầng giao thông, điện, trường học, trạm y tế; đầu tư công trình cấp nước sinh hoạt; hỗ trợ sinh kế, ổn định dân cư, phát triển giáo dục, đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe đồng bào.

Tính riêng năm 2026, tỉnh dự kiến huy động trên 1.300 tỷ đồng để giải quyết các vấn đề cấp bách như nhà ở, đất ở, nước sinh hoạt, chăm sóc y tế, giáo dục và cải thiện thể trạng người dân. Ngân sách Trung ương vẫn là nguồn lực chủ đạo, trong khi ngân sách địa phương sẽ được bố trí linh hoạt để bảo đảm tiến độ thực hiện.

Cùng với việc bảo đảm nguồn lực đầu tư, Phú Thọ đặc biệt chú trọng đến nâng cao năng lực tổ chức thực hiện. Tỉnh sẽ kiện toàn Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, nhất là ở cấp xã. Các sở, ngành và địa phương sẽ ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết, rà soát, điều chỉnh các nội dung bất cập; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương để kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định chưa phù hợp thực tiễn. Việc phân định lại vùng dân tộc thiểu số và miền núi sau sắp xếp địa giới hành chính cũng được đề nghị thực hiện sớm, bảo đảm chính sách đầu tư đúng đối tượng và đúng nhu cầu phát triển.

Bên cạnh đó, tỉnh kiến nghị Trung ương giao vốn theo cơ chế mở, không chi tiết đến từng nội dung chi; cho phép điều chuyển nội dung trong cùng dự án để tăng tính chủ động cho địa phương. Đồng thời, Phú Thọ sẽ đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư, lồng ghép hiệu quả các chương trình, dự án khác đang triển khai trên địa bàn, tăng cường thu hút nguồn vốn tín dụng chính sách cho hộ nghèo, cận nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số để phát triển sản xuất, khuyến khích các hộ làm ăn giỏi tham gia liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, qua đó lan tỏa mô hình kinh tế hiệu quả trong cộng đồng.

Trong định hướng phát triển dài hạn, tỉnh tiếp tục ưu tiên đầu tư hạ tầng vùng núi, nhất là giao thông, thủy lợi, trường học, y tế; thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và cung ứng dịch vụ công; phát triển nông - lâm nghiệp hàng hóa gắn với du lịch cộng đồng và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của các dân tộc. Tỉnh cũng quan tâm đặc biệt đến các dự án phát triển nguồn nhân lực, hỗ trợ đào tạo nghề, khởi nghiệp, tạo việc làm bền vững cho thanh niên dân tộc thiểu số.

Ngoài ra, Phú Thọ kiến nghị Trung ương xem xét điều chỉnh một số nội dung triển khai như nới lỏng quy định hồ sơ hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; điều chỉnh Dự án 8 về bình đẳng giới; đồng thời tăng cường chính sách hỗ trợ dài hạn cho sinh kế, hạ tầng thiết yếu và dịch vụ chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho mẹ và trẻ em.

Với hệ thống giải pháp đồng bộ, sát thực tiễn và định hướng phát triển toàn diện, Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 sẽ tiếp tục trở thành động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN Phú Thọ, giúp người dân không chỉ thoát nghèo về thu nhập mà còn được nâng cao trình độ, thể chất, đời sống văn hóa, tinh thần, hướng tới phát triển bao trùm và bền vững.

Nguyễn Hương và Thu Trang

Tài liệu tham khảo

1. Báo Phú Thọ điện tử: Đại hội đại biểu Đảng bộ UBND tỉnh Phú Thọ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030; Tiếp tục ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn II; Tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

2. Báo Đại Đoàn Kết: Hướng tới sự phát triển bền vững và toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

3. Báo ảnh Dân tộc và Miền núi: Tạo động lực phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Hòa Bình.

4. Cổng thông tin điện tử tỉnh Vĩnh Phúc: Đẩy mạnh phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

5. Báo điện tử Công lý: Phú Thọ: Tạo động lực, khơi dậy ý chí thoát nghèo bền vững.