Một góc Phố Hiến (Nguồn: Báo điện tử Chính phủ)

Thành tựu trong xây dựng nông thôn mới trước sáp nhập

Tỉnh Hưng Yên hiện nay được thành lập trên cơ sở hợp nhất tỉnh Hưng Yên và tỉnh Thái Bình. Trước sáp nhập, Hưng Yên (cũ) có 139 đơn vị cấp xã (118 xã, 13 phường, 8 thị trấn) và Thái Bình có 242 đơn vị cấp xã (223 xã, 10 phường, 9 thị trấn). Hưng Yên và Thái Bình trước khi sáp nhập đều là những địa phương đi đầu trong phong trào NTM của đồng bằng Bắc Bộ, nhiều sản phẩm OCOP có chỗ đứng trên thị trường và đời sống nông thôn đổi thay rõ rệt…

Với Hưng Yên

Là một trong những địa phương đi đầu trong triển khai, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) xây dựng NTM. Đến năm 2020, Hưng Yên là một trong ba tỉnh đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, với 100% số xã đạt chuẩn NTM. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hưng Yên lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2020 - 2025) đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025, toàn tỉnh sẽ có 55 - 60 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 25 - 30 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, Hưng Yên đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tập trung các nguồn lực để phấn đấu hoàn thành các mục tiêu của CTMTQG xây dựng NTM mà Nghị quyết Đại hội đã đề ra, kết quả cụ thể là:

Về tốc độ tăng trưởng kinh tế, GRDP của tỉnh giai đoạn 2021 - 2024 duy trì mức tăng trưởng bình quân từ 8 - 9%/năm, cao hơn trung bình khu vực đồng bằng Bắc Bộ. Đến năm 2024, GRDP bình quân đầu người của Hưng Yên đạt trên 105 triệu đồng, tăng gấp 1,6 lần so với năm 2020. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, trong đó công nghiệp - xây dựng chiếm khoảng 50%, dịch vụ 33%, nông - lâm - ngư nghiệp giảm còn 17% nhưng giá trị gia tăng cao nhờ ứng dụng công nghệ và sản xuất hàng hóa tập trung.

Về giảm nghèo và an sinh xã hội, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh đến cuối năm 2024 chỉ còn 1,21%, giảm mạnh so với mức 3,93% năm 2022 (tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo lần lượt giảm còn: 0,44% và 0,77% năm 2024 so với 1,93% và 2,01% năm 2022). Các chương trình hỗ trợ tín dụng, đào tạo nghề và phát triển sản xuất đã giúp hàng chục nghìn hộ thoát nghèo bền vững. 

Nguồn vốn ngân sách của tỉnh trong giai đoạn 2024 - 2025, đã dành trên 1.300 tỷ đồng để hỗ trợ các xã đầu tư cơ sở hạ tầng xây dựng NTM. Trong đó hỗ trợ đầu tư: 24 công trình trường học (232 phòng học và nhà hiệu bộ, nhà đa năng); 185 công trình giao thông nông thôn (với chiều dài khoảng 220km), trong đó trên 98% đường xã, liên xã được bê tông hóa, 100% xã có đường ô tô đến trung tâm. Hệ thống thủy lợi cơ bản đáp ứng nhu cầu tưới tiêu, nhiều công trình điện, trạm y tế được xây mới hoặc nâng cấp. Tỷ lệ trường chuẩn quốc gia đạt trên 83%, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt hơn 93%. 

Về phúc lợi xã hội và đời sống nhân dân, phong trào xây dựng thiết chế văn hóa, nhà văn hóa thôn, khu dân cư kiểu mẫu được đẩy mạnh, với gần 200 khu dân cư kiểu mẫu đã hình thành. Chỉ số hài lòng của người dân về cung ứng dịch vụ công, theo khảo sát năm 2024, đạt trên 90%.

Đến cuối năm 2024, Hưng Yên khẳng định vị thế dẫn đầu trong phong trào NTM khi có 129 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 45 xã được công nhận NTM kiểu mẫu. Trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh tiếp tục thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, sản xuất theo chuỗi, giá trị tăng cao, hiệu quả gắn với xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu; thí điểm xây dựng vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Từ đó triển khai Đề án mỗi xã một sản phẩm (OCOP) có hiệu quả; phát triển các ngành nghề nông thôn, kinh tế tư nhân, kinh tế hộ gia đình, xây dựng và tổ chức thực hiện các đề án, dự án về giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản. Kết quả là đã có 271 sản phẩm OCOP tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên, 198 mô hình cánh đồng lớn tập trung và gần 200 khu dân cư kiểu mẫu - minh chứng cho sự chuyển mình mạnh mẽ về cả sản xuất, hạ tầng và phúc lợi cộng đồng.

Đặc biệt, trong những tháng đầu năm 2025, Hưng Yên tiếp tục duy trì phong trào với việc nhiều xã đăng ký phấn đấu kiểu mẫu ở các lĩnh vực như môi trường, văn hóa, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Đây là nền tảng để Hưng Yên từng bước khẳng định phương châm “NTM không có điểm kết thúc”.

Những kết quả này cho thấy Hưng Yên đã bước sang giai đoạn phát triển NTM chất lượng cao: từ “về đích cơ bản” sang “nâng chuẩn và kiểu mẫu”, vừa nâng tầm đời sống vật chất, vừa cải thiện phúc lợi và nâng cao chất lượng sống nông thôn. Đây chính là nền tảng quan trọng để tỉnh Hưng Yên mới (sau sáp nhập) có thể bứt phá mạnh mẽ trong giai đoạn 2026 - 2030.

Với Thái Bình

Năm 2020, tỉnh Thái Bình cũng là một trong những địa phương trong cả nước có 100% xã đạt chuẩn NTM. Với kết quả này, Thái Bình đã hoàn thành vượt mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội XIX (nhiệm kỳ 2015 - 2020) của Đảng Bộ tỉnh đã đề ra về số lượng xã đạt chuẩn NTM là: “Đến năm 2020, có 75% trở lên số xã đạt tiêu chí NTM; các xã còn lại đạt 15 tiêu chí trở lên”. Như vậy, trước thời điểm hợp nhất với Hưng Yên, tỉnh Thái Bình đã khẳng định vị thế là một trong những địa phương đi đầu cả nước về xây dựng NTM, đồng thời đạt nhiều thành tựu nổi bật về kinh tế - xã hội. Cụ thể là:

Về tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021 - 2024, duy trì mức tăng bình quân khoảng 8%/năm, cao hơn giai đoạn 2016 - 2020. Quy mô GRDP của tỉnh năm 2024 ước đạt trên 100.000 tỷ đồng, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực: nông - lâm - ngư nghiệp giảm còn khoảng 20%, trong khi công nghiệp - xây dựng và dịch vụ chiếm gần 80%. Đặc biệt, lĩnh vực công nghiệp năng lượng tái tạo và sản xuất dệt may xuất khẩu tiếp tục là động lực chính, đưa kim ngạch xuất khẩu năm 2024 vượt mốc 3 tỷ USD.

Về giảm nghèo và an sinh xã hội, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh đến cuối năm 2024 chỉ còn 3,26%, giảm nhiều so với 4,40% năm 2022 (tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo lần lượt giảm còn: 1,59% và 1,67% năm 2024 so với 2,14% và 2,26% năm 2022). Các chương trình hỗ trợ sinh kế, cho vay ưu đãi và dạy nghề cho lao động nông thôn đã giúp hàng nghìn hộ vươn lên thoát nghèo. Đặc biệt, ở các khu vực ven biển như Tiền Hải, Thái Thụy, việc phát triển nuôi trồng thủy sản và các khu công nghiệp đã tạo thêm hàng chục nghìn việc làm, góp phần cải thiện thu nhập và giảm nghèo bền vững.

Về cơ sở hạ tầng, đến năm 2024, Thái Bình đã cơ bản hoàn thành hệ thống giao thông nông thôn với trên 99% đường xã, liên xã được bê tông hóa, 100% số xã có nhà văn hóa, trạm y tế và trường học kiên cố. Tỉnh cũng đã đầu tư mạnh vào hạ tầng thủy lợi, nhất là các tuyến đê biển, đê sông, đảm bảo an toàn trước tác động biến đổi khí hậu. Tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch hợp vệ sinh đạt 98%, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia trên 85%.

Về phúc lợi xã hội và đời sống nhân dân, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2024 đạt khoảng 60 triệu đồng/năm, tăng 1,8 lần so với năm 2020. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt hơn 94%, hệ thống y tế cơ sở được củng cố, tỷ lệ người dân hài lòng về dịch vụ công đạt trên 90%. Đặc biệt, phong trào xây dựng làng văn hóa - khu dân cư kiểu mẫu gắn với xây dựng NTM kiểu mẫu đã lan tỏa sâu rộng, trong đó xã An Thái (huyện Quỳnh Phụ) trở thành điển hình đầu tiên của tỉnh về NTM kiểu mẫu.

Thái Bình đến giữa năm 2024, trong 100% xã đạt chuẩn NTM, đã có 36 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và xã An Thái (huyện Quỳnh Phụ) là xã đầu tiên được công nhận NTM kiểu mẫu, thì đến ngày 20/3/2025, Hội đồng xét, công nhận xã đạt chuẩn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu của tỉnh đã tổ chức cuộc họp xét công nhận các xã đạt chuẩn. Kết quả công nhận 43 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 4 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Năm 2025, tỉnh Thái Bình đặt mục tiêu nâng lên 120 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 12 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Như vậy, có thể khẳng định, đến trước thời điểm sáp nhập, Thái Bình không chỉ đã hoàn thành mục tiêu 100% xã đạt chuẩn NTM, mà còn tạo nền tảng vững chắc để chuyển sang giai đoạn nâng cao chất lượng NTM và phúc lợi xã hội, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển nông thôn - đô thị và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Hưng Yên: Vụ nhãn năm 2025, sản lượng vượt 50.000 tấn, trên 60% đạt chuẩn VietGAP và hữu cơ
(Nguồn: Báo Điện tử Chính phủ)

Giải pháp thúc đẩy xây dựng nông thôn mới nâng cao trong giai đoạn mới

Việc hợp nhất hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình thành tỉnh Hưng Yên mới từ 01/7/2025 không chỉ là sắp xếp lại địa giới hành chính, mà còn mở ra cơ hội thúc đẩy chương trình NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu trên quy mô rộng hơn. Việc giảm số lượng đơn vị hành chính từ gần 400 xuống 104 xã, phường giúp bộ máy gọn nhẹ, tập trung nguồn lực và tránh tình trạng đầu tư phân tán. Các xã có quy mô lớn hơn sẽ thuận lợi hơn trong việc xây dựng hạ tầng, phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn và đạt chuẩn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Bên cạnh những thuận lợi như đã nêu trên và để sớm về đích NTM nâng cao trong thời gian tới, Hưng Yên cần phát huy những thành tựu đã đạt được trong xây dựng NTM trước khi sáp nhập và tham khảo một số giải pháp chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, cần tập trung nguồn lực cho xã NTM nâng cao và NTM kiểu mẫu, theo đó, đặt mục tiêu đến năm 2026, trong 100% xã đã đạt chuẩn NTM, có ít nhất 40% xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 25% xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, làm cơ sở để đến năm 2030, toàn tỉnh Hưng Yên có 50% xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Thứ hai, phát triển sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, ưu tiên nâng hạng các sản phẩm chủ lực như nhãn lồng, gạo nếp, thủy sản chế biến, sản phẩm làng nghề, phấn đấu có từ 5 - 7 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia và hướng tới xuất khẩu ổn định.

Thứ ba, giảm nghèo bền vững và thu hẹp chênh lệch giữa các vùng theo hướng, tập trung đầu tư hạ tầng, dịch vụ xã hội và hỗ trợ sản xuất ở vùng khó khăn, đảm bảo mọi địa phương đều được hưởng lợi từ chính sách NTM. Đồng thời cần phát huy vai trò của cộng đồng dân cư, tiếp tục xây dựng phong trào “Toàn dân làm NTM”, khuyến khích người dân hiến đất, đóng góp ngày công và tham gia quản lý công trình công cộng - yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững các thành quả đã đạt được. 

Thứ tư, triển khai có hiệu quả việc kết nối hạ tầng giao thông, tạo động lực phát triển thông qua việc tận dụng lợi thế giao thông từ các tuyến cao tốc, đường vành đai, cầu vượt sông Hồng để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, rút ngắn khoảng cách từ nông thôn đến các trung tâm kinh tế lớn như Hà Nội, Hải Phòng và các địa phương khác có tiềm năng tiêu thụ sản phẩm. 

ThS. Nguyễn Quốc Huy

Tài liệu tham khảo

1. Văn Công và nhóm PV, BTV (2025), Hưng Yên hoàn thành nông thôn mới: Tiếp tục dồn sức xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu, Vietnamnet.vn.

2. Hương Giang - Đoàn Dương (2025), Dấu ấn nông thôn mới Hưng Yên, baohungyen.vn.

3. Báo cáo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo các năm 2022 - 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025.

4. Thành Nam (2024), Thái Bình: Đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, Tạp chí Kinh tế - Tài chính.