Đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số thời gian qua

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021 - 2025 tỉnh Cao Bằng được giao tổng nguồn vốn Ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình trên 5.776 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư 2.679.114 triệu đồng; vốn sự nghiệp 3.122.526 triệu đồng. Vốn ngân sách địa phương đối ứng 288.839 triệu đồng.

Từ đó, Cao Bằng đã triển khai 10 dự án thành phần, trong đó có 14 tiểu dự án, 14 nội dung và trên 60 hoạt động về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết yếu phục vụ đời sống, sản xuất; ổn định định canh định cư, tạo sinh kế; an sinh xã hội; bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững… Bên cạnh đó, tỉnh cũng kết hợp, lồng ghép với các chương trình khác để thực hiện hiệu quả Chương trình trên. Đến ngày 01/8/2025, toàn tỉnh đã giải ngân trên 3.800 tỷ đồng, đạt 75,6% kế hoạch. 

Trong quá trình thực hiện Chương trình, Cao Bằng đặc biệt chú trọng đến công tác hỗ trợ đồng bào DTTS trên các địa bàn khó khăn, mở rộng sinh kế, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, từ đó nâng cao đời sống của đồng bào DTTS và miền núi. Đồng thời, chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh đã phối hợp với chính quyền địa phương các cấp rà soát, tổng hợp, phê duyệt danh sách các đối tượng thụ hưởng, giúp đồng bào DTTS có nguồn vốn phát triển sản xuất, chuyển đổi nghề, đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn cho các hộ gia đình lựa chọn cách thức đầu tư phù hợp, từ đó vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống người dân, từng bước giảm nghèo. Hiện, tỷ lệ giảm hộ nghèo trong đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh đạt 4,66%.

Cũng từ nguồn vốn trên, tỉnh Cao Bằng đã triển khai hiệu quả một số mô hình sản xuất cho đồng bào DTTS và miền núi như: Mô hình trồng các loại cây làm gia vị; mô hình trồng thuốc lá nguyên liệu, định hướng đến năm 2030, nâng tổng diện tích trồng thuốc lá lên 6.000 - 7.000 ha; mô hình trồng cây trúc sào, chủ yếu là đồng bào DTTS trồng, hiện đã có “Chỉ dẫn địa lý” đối với sản phẩm trúc sào và có 2 sản phẩm (chiếu trúc, chiếu trúc hoạt tính) đạt chứng nhận OCOP 4 sao; các vùng trồng cây dược liệu như cây quế, hồi, hà thủ ô đỏ, chàm tía (xỏm đeng), tam thất, bảy lá một hoa, ba kích, giảo cổ lam... đã có nhiều sản phẩm được làm từ dược liệu, đạt thương hiệu OCOP 3 sao trở lên như: Trà cao chiết hà thủ ô đỏ; dầu hồi (cơ sở sản xuất kinh doanh dầu hồi Tẩn Dấu Quẩy); trà giảo cổ lam (Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ tỉnh)... góp phần nâng tầm giá trị sản phẩm truyền thống của tỉnh, thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân. 

Sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh Cao Bằng

Đồng thời, tỉnh còn tích cực liên kết sản xuất, đưa sản phẩm của người dân lên nhiều sản thương mại điện tử giúp họ quảng bá, giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm nông sản đặc trưng của tỉnh. Hiện đã có hàng trăm sản phẩm nông sản của đồng bào DTTS tỉnh Cao Bằng tham gia sàn thương mại điện tử như: Thạch đen, lạp sườn, hạt dẻ, miến dong, bún khô, bí thơm, dao Phúc Sen, trà, nhóm mặt hàng tinh dầu... Từ đó, tạo sinh kế bền vững, tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho cho đồng bào DTTS. 

Mặt khác, để giữ gìn và phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống của các DTTD trong địa bàn, thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho đồng bào DTTS, tỉnh Cao Băng đã chú trọng khôi phục, phát triển các làng nghề truyền thống và xây dựng các chuỗi sản xuất có quy mô lớn sản xuất như: Làng nghề làm hương thảo mộc, làm đường phên, làm hương Phia Thắp, làm rèn Phúc Sen, Làng nghề làm giấy bản Quốc Dân...

Bên cạnh đó, tỉnh Cao Bằng cũng ưu tiên đầu tư hoàn thiện, phát tiển kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và dân sinh của đồng bào DTTS và miền núi, 70% thôn, bản đã có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa; 100% trạm y tế được xây dựng kiên cố; 80% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng. Tỉnh cũng tập trung giải quyết có hiệu quả những vấn đề cấp thiết về đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, sắp xếp, di dời bố trí ổn định dân cư. Đã có 13.000 hộ đồng bào DTTS và miền núi được cấp phát hỗ trợ téc nước, tỉnh cũng hoàn thành 53 công trình nước sạch bàn giao đưa vào sử dụng cho người dân và thực hiện hoàn thành 3/8 dự án quy hoạch sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, thời gian qua Cao Bằng cũng chú trọng tăng cường nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức xã thực hiện Chương trình, Sở Dân tộc và Tôn giáo của tỉnh đã tổ chức 3 lớp đào tạo, bồi dưỡng thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi cho gần 200 học viên là cán bộ, công chức cấp xã để nâng cao các kỹ năng về phát triển cộng đồng, quản lý lãnh đạo, điều hành, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông; các mô hình chăn nuôi gia súc, gia cầm... Đồng thời, tổ chức trao đổi, học tập kinh nghiệm để tìm ra cách làm, phương pháp mới nhằm phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi thời gian tới. 

Để đạt được những thành tựu trên, các cấp ủy, chính quyền tỉnh Cao Bằng đã xác định rõ trách nhiệm cụ thể từng đơn vị, địa phương trong tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, cùng sự nỗ lực, tích cực của đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh.

Những tồn tại, hạn chế

Bên cạnh những kết quả đạt được như trên, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Cao Bằng vẫn còn không ít thách thức, các văn bản hướng dẫn của Trung ương đến nay đã ban hành tương đối đầy đủ nhưng chậm, không đồng bộ ngay từ đầu giai đoạn, gây khó khăn cho công tác triển khai và giải ngân, nhất là vốn sự nghiệp hàng năm. Bên cạnh đó, việc bố trí nguồn vốn đối ứng địa phương và các nguồn vốn khác thực hiện Chương trình còn hạn chế, một số hộ đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào các chế độ, chính sách của Nhà nước gây khó khăn trong quá trình thực hiện Chương trình. Công tác cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã, thôn đặc biệt khó khăn còn chưa đồng bộ; số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn vẫn còn nhiều; công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS chưa được triệt để. Nguy cơ tái nghèo của đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh vẫn cao và mức sống chưa bền vững, nhất là ở những nơi vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh. 

Các giải pháp trong thời gian tới

Tỉnh Cao Bằng đã đặt mục tiêu đến hết năm 2025, thu nhập bình quân của đồng bào DTTS tăng lên 2 lần so với năm 2024, tỷ lệ nghèo trong đồng bào DTTS bình quân mỗi năm giảm từ 4% trở lên, phấn đấu các xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; 85% chiều dài các tuyến đường huyện, đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa mặt đường; hoàn thành cơ bản công tác định canh, định cư; sắp xếp, bố trí ổn định 90% số hộ di cư không theo quy hoạch; 100% đồng bào DTTS tham gia bảo hiểm y tế; 50% lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với điều kiện của người DTTS… Để đạt được mục tiêu trên và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi thời gian tới, tỉnh Cao Bằng có thể tham khảo một số giải pháp sau:

Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tổ chức thực hiện đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội của tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS của tỉnh.

Hai là, tiếp tục nâng cao nhận thức cho đồng bào DTTS và miền núi về thực hiện các chính sách của Chương trình, vận dụng để phát triển kinh tế, tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại... Đồng thời, xác định đầu tư cho vùng đồng bào DTTS và miền núi là đầu tư cho phát triển kinh tế của tỉnh.

Ba là, cần phân bổ, bố trí nguồn vốn hợp lý, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện nguồn kinh phí, tập trung cho một số nhiệm vụ như: Tạo việc làm, sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng về y tế, văn hóa, giáo dục; phát triển hạ tầng giao thông, viễn thông, điện, nước, bảo đảm tính bền vững trong phát triển.

Bốn là, xây dựng các gói tín dụng ưu tiên cho việc xóa đói giảm nghèo cho vùng đồng bào DTTS, phát triển các mô hình hợp tác xã, các sản phẩm chủ lực của tỉnh. Đồng thời, chú trọng hộ trợ khôi phục, phát triển các làng nghề truyền thống và xây dựng các chuỗi giá trị sản xuất có quy mô lớn, nhằm giữ gìn và phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống, thúc đẩy phát triển sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên cùng với vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 01/7/2025, đây là mô hình chính quyền không chỉ gần dân, sát dân, hiểu dân mà còn giúp dân hiệu quả trong phát triển và thực hiện tốt chính sách của địa phương và của Nhà nước, trong đó có việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia như Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, Chương trình giảm nghèo bền vững. Tỉnh Cao Bằng sẽ có động lực mới, đẩy nhanh công tác phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giảm nghèo bền vững, đồng thời sẽ đạt được các mục tiêu trên của tỉnh./.

Bình Lê - Minh Tiến

Tài liệu tham khảo

1. Cổng thông tin điện tử tỉnh Cao Bằng (2024), Chương trình 1719 và 809: Chính sách thúc đẩy phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số;

2. Báo Cao Bằng (2025), Bồi dưỡng Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cho gần 200 cán bộ, công chức xã;

3. Báo Cao Bằng (2025), Hội nghị trực tuyến tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi;
4. Trang Thông tin điện tử tuyên giáo và dân vận Cao Bằng (2025), Đánh giá thực trạng triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025.