Tình hình giảm nghèo của tỉnh Đồng Tháp và Tiền Giang trước khi hợp nhất

 Trước khi hợp nhất, Tiền Giang và Đồng Tháp đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để đẩy mạnh thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, gắn liền với phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau", với mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo về mức thấp nhất. Do đó, công tác giảm nghèo của 2 địa phương đã đạt được nhiều kết quả ấn tượng, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; tỷ lệ hộ nghèo đã giảm đáng kể, năm sau giảm mạnh hơn năm trước. 

Lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp trao Bằng khen cho các tập thể và cá nhân làm tốt công tác xóa nhà tạm,
nhà dột nát trên địa bàn tỉnh

Có thể nói, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã được thực hiện hiệu quả ở tỉnh, trọng tâm là các địa phương nghèo, vùng khó khăn, tập trung vào 7 dự án, gồm: (1) Hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện nghèo; (2) Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo; (3) Hỗ trợ phát triển sản xuất, cải thiện dinh dưỡng; (4) Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững; (5) Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo; (6) Truyền thông và giảm nghèo về thông tin; (7) Nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá Chương trình. Kết quả của việc thực hiện Chương trình này đã góp phần đáng kể vào thành tựu chung trong công tác giảm nghèo của tỉnh trong những năm qua. 

Nguồn: Kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo các năm 2023 - 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều
giai đoạn 2022 - 2025

Nhìn vào Bảng trên cho thấy, tỷ lệ nghèo đa chiều, hộ nghèo và hộ cận nghèo của tỉnh Đồng Tháp (cũ) năm 2024 đều giảm đáng kể so với năm 2023, cụ thể là: Tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2023 từ 3,82% đã giảm xuống còn 2,89% năm 2024; tỷ lệ hộ nghèo năm 2023 từ 1,51% đã giảm xuống còn 1,08%; tỷ lệ hộ cận nghèo năm 2023 từ 2,31% đã giảm xuống còn 1,81% năm 2024. Tương tự, đối với tỉnh Tiền Giang (cũ) là: Tỷ lệ nghèo đa chiều năm 2023 từ 2,68% đã giảm còn 2,29% năm 2024; tỷ lệ hộ nghèo năm 2023 từ 0,97% đã giảm còn 0,79%; tỷ lệ hộ cận nghèo năm 2023 từ 1,71% đã giảm còn 1,49% năm 2024… Sau gần 5 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Đồng Tháp và Tiền Giang (cũ) đã đạt được nhiều kết quả tích cực, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra hằng năm. Kết quả này cho thấy sự nỗ lực và quyết tâm của chính quyền và người dân tỉnh Đồng Tháp và Tiền Giang (cũ) trong việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Đáng chú ý, giai đoạn 2021 - 2024, các địa phương trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp (cũ) cũng đã xây dựng được khoảng 122 mô hình, dự án giảm nghèo, đạt và vượt so với mục tiêu. Đối tượng hỗ trợ của các dự án, mô hình là hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo. Các dự án, tiểu dự án thuộc Chương trình đã phát huy hiệu quả, như: Các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Dự án 2 về đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo và Tiểu Dự án 1, Dự án 3 về hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp... Bên cạnh đó, giai đoạn 2021 - 2024, tỉnh cũng thực hiện hỗ trợ gần 45.500 lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, học sinh, sinh viên vay vốn, với doanh số cho vay đạt 2.066 tỷ đồng; cấp gần 330.000 lượt thẻ bảo hiểm y tế; miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập cho hơn 103.000 lượt học sinh; hỗ trợ dạy nghề cho gần 4.200 lao động; hỗ trợ xây mới gần 4.900 căn nhà và hỗ trợ tiền điện cho hơn 36.400 lượt hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn.

Cùng với đó, tỉnh Tiền Giang (cũ) cũng tích cực đẩy nhanh các hoạt động hỗ trợ hộ nghèo, hộ khó khăn vươn lên phát triển kinh tế, mở mang ngành nghề nông thôn, giải quyết việc làm, tăng thêm thu nhập với sự tham gia của các ngành, các cấp trên tinh thần chung tay vì người nghèo, giảm nghèo bền vững “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Đến cuối năm 2024, có 608 hộ nghèo, cận nghèo và hộ gia đình chính sách khó khăn về nhà ở đủ điều kiện đã được tỉnh hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà tạm, nhà dột nát; trong đó, xây mới 370 căn, sửa chữa 238 căn. Địa phương hỗ trợ mỗi căn nhà xây mới 60 triệu đồng/căn và sửa chữa bình quân 40 triệu đồng/căn. Các ngôi nhà được xây dựng đảm bảo tiêu chí “3 cứng”; có vách tường hoặc vách tôn, mái tôn, có nhà vệ sinh cùng một số tiện nghi tối thiểu khác.

Mặc dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, nhưng Chương trình vẫn còn một số khó khăn, hạn chế trong việc tạo sinh kế bền vững, hỗ trợ việc làm... Bên cạnh đó, nông nghiệp vẫn là lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế của tỉnh, nhưng sản xuất nông nghiệp chủ yếu vẫn dựa vào phương thức truyền thống, năng suất thấp và dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, tạo khó khăn trong giảm nghèo. Việc chuyển đổi nghề cho lao động hộ nghèo ở nông thôn vẫn còn gặp nhiều khó khăn…

Giải pháp giảm nghèo bền vững trong thời gian tới

Dưới đây là một số giải pháp góp phần thúc đẩy giảm nghèo nhanh và bền vững cho tỉnh Đồng Tháp trong thời gian tới mà các cơ quan, ban ngành có liên quan của tỉnh có thể tham khảo:

Sau sáp nhập, tỉnh nên đánh giá toàn diện về tình hình kinh tế - xã hội của các khu vực trong tỉnh. Điều này giúp xác định đúng đối tượng nghèo, xác định các nhóm yếu thế trong từng khu vực cụ thể, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp và hiệu quả hơn. Cần phân vùng phát triển và phân bổ nguồn lực một cách hợp lý, xác định đâu là khu vực cần ưu tiên đầu tư hạ tầng, giáo dục, y tế, đâu là khu vực có tiềm năng phát triển mạnh mẽ và có thể triển khai các mô hình sản xuất nông nghiệp hoặc du lịch sinh thái, từ đó giúp giảm nghèo bền vững.

Tăng cường ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, góp phần giảm nghèo: Đồng Tháp với nền tảng là nông nghiệp, đang đối mặt với nhiều thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, thiên tai và nhu cầu ngày càng cao về năng suất và chất lượng sản phẩm. Để đáp ứng các yêu cầu này, việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất nông nghiệp là giải pháp chiến lược, giúp gia tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất và tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường. Ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu đối với tỉnh Đồng Tháp mới để nâng cao giá trị sản xuất và phát triển bền vững trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng. Đây sẽ là nền tảng vững chắc giúp Đồng Tháp nâng cao năng suất, giảm thiểu rủi ro và cải thiện đời sống của người nông dân, góp phần giảm nghèo bền vững.

Phát triển hợp tác xã kiểu mới: Các hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nghèo bền vững vì chúng giúp tạo ra giá trị cộng đồng, chia sẻ kinh nghiệm và giảm chi phí sản xuất. Đồng Tháp có nhiều tiềm năng để phát triển các hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản và dịch vụ. Các hợp tác xã này không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn tạo công ăn việc làm cho lao động nông thôn. Đặc biệt, việc hỗ trợ đào tạo, cung cấp vốn, và kết nối thị trường cho các hợp tác xã sẽ giúp tăng cường hiệu quả sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, từ đó giúp cải thiện cuộc sống của người dân. 

Đào tạo nghề và tạo việc làm: Giải pháp giảm nghèo bền vững không chỉ dừng lại ở việc tăng thu nhập từ nông nghiệp, mà còn cần chú trọng đến đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Việc đào tạo nghề không chỉ tạo cơ hội việc làm cho người dân mà còn giúp họ nâng cao năng lực, tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường lao động. Đồng Tháp có thể triển khai các chương trình đào tạo nghề tại các huyện, đặc biệt cho đối tượng thanh niên, phụ nữ và người dân thuộc diện hộ nghèo, từ đó tạo ra đội ngũ lao động chất lượng, có thể làm việc trong các ngành nghề phi nông nghiệp như công nghiệp chế biến, du lịch, và dịch vụ.

Phát triển du lịch sinh thái và nông sản đặc trưng: Đồng Tháp có một kho tàng tài nguyên thiên nhiên phong phú, đặc biệt là hệ sinh thái ngập nước và các sản phẩm nông sản đặc trưng như xoài, nhãn, lúa, và sen. Việc phát triển du lịch sinh thái kết hợp với nông sản đặc trưng sẽ tạo ra một nguồn thu nhập bền vững cho người dân, giúp người dân thoát nghèo. Mô hình du lịch cộng đồng, kết hợp với việc quảng bá sản phẩm nông sản qua các kênh tiêu thụ trực tuyến, sẽ giúp nông dân tăng thu nhập, đồng thời phát triển các dịch vụ du lịch hỗ trợ kinh tế địa phương.

Triển khai hiệu quả chính sách hỗ trợ nhà ở và an sinh xã hội: Một yếu tố quan trọng để giảm nghèo là đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân, trong đó, nhà ở là yếu tố then chốt. Việc tiếp tục thực hiện các chương trình hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo sẽ giúp người dân có một mái ấm ổn định. Đồng thời, cần có chính sách an sinh xã hội mạnh mẽ, như hỗ trợ y tế, giáo dục và bảo hiểm xã hội, để giảm bớt gánh nặng cho các gia đình nghèo, giúp họ vượt qua khó khăn và vươn lên trong cuộc sống.

Tăng cường công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Để các giải pháp trên thực sự hiệu quả, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng là rất quan trọng. Cần tuyên truyền sâu rộng về các chính sách hỗ trợ giảm nghèo, các mô hình phát triển bền vững, và các cơ hội mới cho người dân. Đồng Tháp có thể triển khai các chương trình đào tạo, hội thảo và các chiến dịch truyền thông để giúp người dân hiểu rõ hơn về các cơ hội mà họ có thể tận dụng để cải thiện cuộc sống, từ đó tham gia tích cực vào các chương trình giảm nghèo.

TS. Ngô Xuân Thanh

Tài liệu tham khảo

1. Báo cáo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo các năm 2023 - 2024 theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025.

2. Tạp chí Tổ chức nhà nước và Lao động (2025), Đồng Tháp quyết liệt giảm nghèo, tạo đà phát triển.

3. Báo điện tử Dân tộc và Phát triển (2024), Những kết quả tích cực từ công tác giảm nghèo bền vững ở Đồng Tháp.

4. Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025.