Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc tổng kết 
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
giai đoạn 2021-2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030 (Nguồn: www.chinhphu.vn)

Giảm nghèo, nâng cao thu nhập, tạo việc làm vùng đồng bào dân tộc thiểu số là những vấn đề căn cơ đã được giải quyết hiệu quả giai đoạn 2021- 2025.

Nước ta có 53 dân tộc thiểu số với dân số trên 14,4 triệu người, chiếm khoảng 14,6% dân số cả nước; có 6 dân tộc có dân số trên 1 triệu người (Tày, Thái, Mường, Mông, Nùng, Khmer), 15 dân tộc có dân số dưới 10.000 người, trong đó có 5 dân tộc có dân số dưới 1.000 người là: Ơ Đu, Brâu, Rơ Măm, Pu Péo và Si La.

Giai đoạn I chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi 2021- 2025 đã giải quyết hiệu quả một số vấn đề căn cơ, gốc rễ như: xoá đói, giảm nghèo, tăng thu nhập, tạo việc làm; nâng cao chất lượng giáo dục, y tế; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá. Chương trình đã hỗ trợ đất ở cho 10.549 hộ; hỗ trợ nhà ở cho 42.567 hộ; hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất cho 13.387 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 54.899 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 479.358 hộ… Kết quả thực hiện 9 nhóm mục tiêu của Chương trình, có 6 nhóm cơ bản đạt và vượt kế hoạch đề ra. Mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt bình quân 3,4%, dự kiến cả giai đoạn đạt 3,2% (vượt mục tiêu kế hoạch giao); mục tiêu thu nhập của người dân tộc thiểu số đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020.

Về giao thông nông thôn, chương trình triển khai đã hỗ trợ đầu tư 6.018 công trình giao thông, 8.673 km đường giao thông được nhựa hoá, bê tông hoá hoặc cứng hoá; 442 công trình cung cấp điện, 90 trạm chuyển tiếp phát thanh xã; 1.787 nhà sinh hoạt cộng đồng; cải tạo, sửa chữa 183 trạm y tế xã; hỗ trợ trang thiết bị 118 trạm y tế xã; 225 trạm y tế xã và 629 công trình trường, lớp học đạt chuẩn; hỗ trợ 1.901 mô hình đào tạo nghề với 115.575 người lao động tham gia; 5.385 người lao động được hỗ trợ tham gia khóa đào tạo bồi dưỡng kỹ năng nghề, ngoại ngữ và các thủ tục đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 37.718 người lao động được hỗ trợ giới thiệu, tư vấn về đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; 8.424 cán bộ làm công tác đưa người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài và tuyên truyền viên cơ sở ở các cấp.

Sau 5 năm thực hiện chương trình, có 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra. Trong đó, mục tiêu về tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt bình quân 3,4%, vượt dự kiến chương trình là 3,2%; thu nhập bình quân đầu người đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020; nhóm mục tiêu về giáo dục, lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện đạt bình quân 54,8, vượt mục tiêu chương trình là 50%; bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; tăng cường công tác y tế để đồng bào được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh…

Bên cạnh những thành tựu nêu trên, thực hiện chương trình còn có 3 nhóm mục tiêu chưa đạt về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã, thôn đặc biệt khó khăn, trong đó tỉ lệ trường, lớp học được xây dựng kiên cố mới đạt 94,6%, tỉ lệ đồng bào được xem truyền hình đạt 97%, tỉ lệ đồng bào được nghe đài phát thanh đạt 98,3%; nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; và nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào…

Hơn nữa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ở nước ta chủ yếu ở các khu vực núi cao, biên giới, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng; giàu tiềm năng và lợi thế về kinh tế nông lâm nghiệp, khoáng sản, thủy điện, du lịch sinh thái, thương mại qua biên giới… Tuy nhiên, khí hậu khắc nghiệt, địa hình bị chia cắt mạnh, giao thông đi lại khó khăn, thường xuyên gặp sự cố sạt lở thiên tai do lũ ống, lũ quét. Do đó, kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi còn khó khăn, hạ tầng kinh tế - xã hội chưa phát triển đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, văn hoá hạn chế.

Định hướng giai đoạn 2026 - 2030

Sau sắp xếp địa giới hành chính và tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn 32 tỉnh, thành phố. Trong giai đoạn 2026 – 2030, cần tập trung thực hiện 3 nhóm mục tiêu chưa đạt như đã nêu trên, tiếp tục duy trì, giữ vững và phát triển vượt kế hoạch đối với các mục tiêu, nhóm mục tiêu đã hoàn thành ở giai đoạn 2021 – 2025.

Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và định hướng nội dung giai đoạn 2026-2030 mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ, mà còn là tình cảm sâu sắc, mệnh lệnh từ trái tim, mang tính nhân văn cao cả đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi - nơi còn nhiều khó khăn về hạ tầng cả về giao thông, giáo dục, y tế, vệ sinh môi trường, sinh kế của người dân còn nhiều khó khăn, nhiều tập quán lạc hậu…

Thủ tướng yêu cầu hội nghị tập trung thảo luận đánh giá khách quan những kết quả đạt được, những hạn chế, khó khăn; đặc biệt nêu ra bài học kinh nghiệm, đề xuất giải pháp để việc thực hiện Chương trình thời gian tới hiệu quả hơn (Nguồn: www.chinhphu.vn)

Thủ tướng cũng cho rằng, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phải có cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, cần đổi mới tư duy, cách nghĩ, cách làm; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và thiết kế công cụ, tăng cường giám sát, kiểm tra; hoàn thiện thể chế để phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; ưu tiên nguồn lực, tài chính có trọng tâm, trọng điểm; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; quy hoạch phát triển, sản xuất, các sản phẩm đặc trưng… nhằm mang lại lợi ích cho cộng đồng, nâng mức hưởng thụ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi…

ThS. Nguyễn Thu Trang