Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Luật Quy hoạch (sửa đổi) có tác động sâu rộng đến phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới việc biến quy hoạch trở thành công cụ hiệu quả trong hoạch định và kiến tạo không gian phát triển quốc gia.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình tại Quốc hội. Ảnh: Như Ý

Hoàn thiện hệ thống quy hoạch và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch

Dự thảo Luật tập trung vào việc hoàn thiện toàn diện hệ thống quy hoạch, xác định rõ mối quan hệ giữa các cấp độ và loại quy hoạch, đồng thời đưa ra cơ chế xử lý mâu thuẫn bảo đảm tính liên thông và thống nhất. Hệ thống quy hoạch quốc gia được cấu trúc thành 6 cấp độ gồm: quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn, cùng quy hoạch đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định.

Dự thảo sửa đổi bổ sung quy định về mối quan hệ giữa các loại quy hoạch để bảo đảm tuân thủ, tính liên tục, kế thừa, ổn định, thứ bậc trong hệ thống quy hoạch, làm căn cứ cho việc xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch. Quy định về xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch bao gồm: Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch do các cấp khác nhau phê duyệt; Xử lý mâu thuẫn giữa quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh với các quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành; Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch cùng cấp.

Đáng chú ý, số lượng quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành được thu gọn từ 78 xuống còn 49 quy hoạch (giảm 37%), giúp tinh giản đầu mối, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Dự thảo Luật thể hiện rõ định hướng phân cấp, phân quyền trong công tác quy hoạch. Theo đó, phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Chính phủ quy định chi tiết thẩm quyền phê duyệt quy hoạch ngành để bảo đảm linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành. Và phân cấp cho Bộ trưởng phê duyệt quy hoạch chi tiết ngành, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉnh. Để bảo đảm công tác hậu kiểm, hạn chế điều chỉnh quy hoạch tùy tiện, Dự thảo Luật bổ sung quy định về giám sát, kiểm tra, rà soát quy hoạch.

Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn quy trình quy hoạch

Một điểm đổi mới quan trọng của Dự thảo Luật là việc cho phép các quy hoạch được lập đồng thời và thứ tự phê duyệt quy hoạch; quy định trường hợp đặc thù mà quy hoạch cấp dưới được phê duyệt trước để thực hiện các dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách. Dự thảo cũng thay thế “nhiệm vụ lập quy hoạch” bằng “đề cương lập quy hoạch” - ngắn gọn, thiết thực và không cần thẩm định, góp phần giảm thời gian và chi phí thủ tục.

Bên cạnh đó, Dự thảo cho phép các quy hoạch được điều chỉnh đồng thời. Đối với điều chỉnh quy hoạch theo trình tự thông thường, chủ tịch hội đồng thẩm định được quyết định hình thức hoạt động của Hội đồng thẩm định quy hoạch, có thể họp hội đồng hoặc lấy ý kiến thẩm định bằng văn bản. Đối với điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn, không phải thực hiện thủ tục xin chủ trương điều chỉnh quy hoạch; thẩm định điều chỉnh quy hoạch; lập báo cáo Đánh giá môi trường chiến lược và phân cấp cho Bộ trưởng phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành. “Kế hoạch thực hiện quy hoạch” được thay thế bằng “chương trình hành động thực hiện quy hoạch” nhằm tăng tính khả thi và hiệu quả triển khai.

Nội dung quy hoạch cấp quốc gia, vùng và tỉnh được hoàn thiện theo hướng định hướng chiến lược, bỏ quy định về Danh mục dự án trong nội dung quy hoạch, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn được cụ thể hóa theo quy định của pháp luật có liên quan.

Đồng thời, Luật quy định rõ loại quy hoạch làm căn cứ đánh giá sự phù hợp của dự án đầu tư, tách biệt giữa hai giai đoạn: thẩm định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư dự án. Đối với dự án đầu tư công đặc biệt, dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách, cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án được phép quyết định các nội dung của quyết định đầu tư khác với các quy hoạch có liên quan. Sau khi dự án được quyết định đầu tư, quy hoạch có liên quan mới phải rà soát, điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Như Ý

Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia hướng tới tăng trưởng hai chữ số

Cùng với việc sửa đổi Luật Quy hoạch, Chính phủ trình điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, phù hợp với bối cảnh mới sau sắp xếp đơn vị hành chính, thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, và cập nhật các chủ trương mới của Đảng và Nhà nước.

Theo đó, mục tiêu tăng trưởng GDP giai đoạn 2026–2030 được điều chỉnh đạt từ 10%/năm trở lên, năng suất lao động tăng trên 8,5%/năm, GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 8.500 USD, chỉ số HDI đạt 0,78.

Phân vùng kinh tế - xã hội được điều chỉnh thành 6 vùng, trong đó 2 vùng có sự thay đổi căn bản so với trước đây là vùng Bắc Trung Bộ gồm 5 tỉnh, thành phố (từ tỉnh Thanh Hóa đến thành phố Huế) và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên gồm 6 tỉnh, thành phố (từ thành phố Đà Nẵng đến tỉnh Lâm Đồng); điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế của các vùng, bổ sung các định hướng về phát triển kinh tế - xã hội, kết cấu hạ tầng phù hợp với tiềm năng, lợi thế, tăng cường liên kết vùng. Quy hoạch cũng mở rộng 4 vùng động lực quốc gia sang các khu vực liền kề có lợi thế về công nghiệp và giao thông, đồng thời bổ sung vùng động lực Bắc Trung Bộ gồm ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. Định hướng phát triển tập trung vào các ngành công nghiệp mới nổi, các ngành dịch vụ hiện đại, đẩy mạnh hình thành, phát triển các khu thương mại tự do... tại các vùng động lực quốc gia.

Bổ sung định hướng tăng cường hạ tầng kết nối các đô thị trung tâm tại các tỉnh, thành phố mới sáp nhập gắn với chia sẻ hợp lý vai trò, chức năng; định hướng phát triển Thành phố Hồ Chí Minh trở thành siêu đô thị theo mô hình đa cực, đa trung tâm, vươn tầm quốc tế.

Dự thảo Quy hoạch tổng thể quốc gia bổ sung định hướng phát triển nhanh các ngành kinh tế trọng điểm, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 2 chữ số. Trọng tâm là các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp chiến lược, hình thành các cụm ngành công nghiệp quy mô lớn và khu công nghiệp hiện đại. Bên cạnh đó, định hướng phát triển mạnh thương mại điện tử, du lịch, các sàn giao dịch tài sản thực và tài sản mã hóa; nông nghiệp được đẩy mạnh theo hướng số hóa, ứng dụng công nghệ cao, gắn với các trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp.

Phát triển đồng bộ hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật

Về phát triển hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật, bổ sung định hướng nâng tầm hệ thống giáo dục đại học, phát triển các bệnh viện chuyên sâu tại địa phương, tăng đầu tư cho y tế cơ sở, đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới. Đồng thời, chú trọng phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng các tổ hợp văn hóa sáng tạo quy mô lớn; hoàn thiện hệ sinh thái khoa học và công nghệ, hiện đại hóa hạ tầng nghiên cứu quốc gia, phát triển tổ chức khoa học và công nghệ theo mô hình chuyên sâu.

Bên cạnh đó, quy hoạch cũng bổ sung định hướng đẩy nhanh xây dựng các tuyến cao tốc, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không, hạ tầng năng lượng và hạ tầng số; nâng cấp công trình thủy lợi, tăng cường phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm phát triển bền vững cho vùng trung du và miền núi.

Để bảo đảm tính khả thi của quy hoạch, Chính phủ đề xuất các giải pháp nhằm huy động hiệu quả các nguồn lực, bao gồm thành lập Cổng đầu tư một cửa quốc gia; tăng cường thu hút đầu tư gián tiếp; xây dựng và thực thi cơ chế, chính sách đột phá, ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng khoa học công nghệ; tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao theo chuẩn quốc tế, nhất là các ngành mũi nhọn.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đọc báo cáo thẩm tra. Ảnh: Như Ý

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội (UBKTTC) tán thành với sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Quy hoạch, đồng thời đề nghị tiếp tục hoàn thiện các quy định nhằm bảo đảm tính thống nhất, liên kết và khả thi của hệ thống quy hoạch quốc gia. UBKTTC nhấn mạnh, cần xác định rõ vai trò từng loại quy hoạch, tránh trùng lặp và chồng chéo; rà soát, giản lược các quy hoạch có thể tích hợp, chỉ giữ lại những quy hoạch thật sự cần thiết, đồng thời thay thế các quy hoạch hành chính bằng chiến lược, đề án hoặc quy chuẩn quản lý cụ thể.

Bên cạnh đó, UBKTTC đề nghị nghiên cứu hợp nhất các loại quy hoạch không gian phát triển, giảm bớt cấp trung gian, tinh gọn hệ thống, đồng thời làm rõ tiêu chí đánh giá “sự phù hợp” và cơ chế xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch để bảo đảm rõ ràng, khả thi trong thực tiễn.

UBKTTC đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban Quốc hội và các Đoàn đại biểu Quốc hội để hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét thông qua, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, đồng bộ của hệ thống pháp luật và tạo nền tảng thể chế vững chắc, thúc đẩy phát triển không gian quốc gia hài hòa, hiệu quả và bền vững trong giai đoạn tới./.

NT

Nguồn: Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính