Theo Thống kê đến đầu năm 2025, Hà Tĩnh hiện có hơn 1,3 triệu dân, trong đó có 26 dân tộc thiểu số với 571 hộ/2.373 nhân khẩu, chiếm khoảng 0,18% dân số toàn tỉnh. Đồng bào các dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống xen ghép với người Kinh tại 8 thôn, bản thuộc 3 vùng miền núi cấp Huyện (cũ) là: Hương Khê, Hương Sơn và Vũ Quang. Riêng dân tộc Chứt có 60 hộ với 210 nhân khẩu, tập trung tại Bản Rào Tre (xã Hương Liên) và Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh),.… Hà Tĩnh luôn xác định đồng bào dân tộc thiểu số là đối tượng cần quan tâm đặc biệt, gắn với mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển hài hòa.

Trong giai đoạn vừa qua, tỉnh đã tập trung triển khai đồng bộ các chính sách thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Riêng giai đoạn 2021 - 2025, Hà Tĩnh được Trung ương phân bổ hơn 240 tỷ đồng cho Dự án 8 về phát triển giáo dục, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; cùng với đó, các dự án hỗ trợ sinh kế, nhà ở, đất sản xuất được triển khai rộng khắp. Chỉ riêng năm 2022, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây dựng gần 300 mô hình sinh kế như chăn nuôi bò, dê, lợn bản địa, trồng rừng gỗ lớn, cây ăn quả đặc sản…, giúp hàng trăm hộ dân từng bước vươn lên thoát nghèo.

Kết quả cho thấy, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số đã giảm mạnh. Năm 2019, toàn tỉnh còn trên 55% hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số. Đến cuối năm 2022, tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 28%, và đến giữa năm 2023 tiếp tục hạ xuống còn dưới 25%. Cuối năm 2024, Hà Tĩnh không còn xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, miền núi. Toàn tỉnh có 9.236 hộ nghèo (với 19.109 nhân khẩu), chiếm tỷ lệ 2,40% (giảm 2.336 hộ so với năm 2023 - tương ứng giảm 0,97%); tổng số hộ cận nghèo 11.736 hộ (với 34.921 nhân khẩu), chiếm tỷ lệ 3,04% (giảm 1.211 hộ so với năm 2023 - tương ứng giảm 0,33% ). Ở một số địa phương như xã Hương Liên (huyện Hương Khê) hay xã Sơn Thủy (huyện Hương Sơn), nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo bền vững, trở thành điển hình trong phát triển kinh tế hộ gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa.

Song song với chính sách sinh kế, công tác đầu tư hạ tầng thiết yếu cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số cũng được quan tâm. Tính đến đầu năm 2024, Hà Tĩnh đã đầu tư xây dựng, nâng cấp gần 80 km đường giao thông nông thôn, hơn 20 công trình thủy lợi nhỏ, 15 điểm trường mầm non và tiểu học tại các xã miền núi. Hệ thống điện, nước sạch, thông tin liên lạc được mở rộng, bảo đảm người dân có điều kiện tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản. Đây là tiền đề quan trọng giúp đồng bào giảm dần phụ thuộc vào tự cung, tự cấp, từng bước hòa nhập vào quá trình phát triển chung.

Đặc biệt, các mô hình phát triển gắn với lợi thế địa phương được khuyến khích. Nhiều hộ dân tộc Mường, Mán đã tham gia các tổ hợp tác trồng cam, nuôi ong lấy mật. Ở Vũ Quang, đồng bào Lào và Nùng phát triển chăn nuôi dê bán chăn thả, bước đầu cho thu nhập ổn định từ 50 - 70 triệu đồng/năm/hộ. Riêng nhóm dân tộc Chứt - vốn là cộng đồng có quy mô nhỏ, đời sống khó khăn đã được hỗ trợ tái định cư, cấp đất sản xuất, tạo điều kiện cải thiện sinh kế bền vững.

Mô hình nuôi ong lấy mật của người dân tỉnh Hà Tĩnh
Nguồn: Cổng thông tin điện tử tỉnh Hà Tĩnh

Có thể khẳng định, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và quyết tâm của chính quyền địa phương, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ở Hà Tĩnh đang thay đổi từng ngày. Nếu như trước đây, hộ nghèo chiếm đa số tuyệt đối, thì nay hàng trăm hộ đã có thu nhập ổn định, con em được đến trường, hạ tầng ngày càng hoàn thiện. Đây là cơ sở quan trọng để Hà Tĩnh phấn đấu đến năm 2025 giảm tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số xuống dưới 20%, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển bền vững.

Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục ưu tiên bố trí nguồn lực, triển khai các dự án phù hợp từng nhóm dân tộc và địa bàn, đồng thời gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa, giữ gìn an ninh trật tự vùng miền núi. Hà Tĩnh cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh đào tạo nghề, tạo việc làm phi nông nghiệp, khuyến khích khởi nghiệp trong thanh niên dân tộc thiểu số, coi đây là hướng đi căn bản để thoát nghèo bền vững.

Với những dấu ấn quan trọng đã đạt được, Hà Tĩnh đang từng bước khẳng định vai trò đi đầu trong việc tổ chức thực hiện hiệu quả các chính sách dân tộc, đồng thời tạo động lực mới cho sự phát triển toàn diện, hài hòa giữa miền xuôi và miền ngược.

Đỗ Ngát