Tình hình cung, cầu tiêu dùng hàng hóa thiết yếu 7 tháng đầu năm 2025

Bình quân 7 tháng đầu năm 2025, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,26% so với cùng kỳ năm 2024. Mức tăng này tuy nằm trong mục tiêu kiểm soát lạm phát cả năm 2025 (dưới 4,5%) nhưng vẫn đủ lớn để tạo sức ép lên thu nhập thực tế của người dân, đặc biệt ở nhóm thu nhập thấp và trung bình.

Trong số các nhóm hàng hóa tăng cao, nhóm thuốc và dịch vụ y tế là có mức tăng giá cao nhất, tăng tới 13,72% so với cùng kỳ năm trước; riêng dịch vụ y tế tăng kỷ lục 17,86%. Nguyên nhân xuất phát từ việc điều chỉnh viện phí, mở rộng danh mục dịch vụ khám chữa bệnh có thu phí tại nhiều bệnh viện công lập, cùng với tác động của chi phí nhập khẩu dược phẩm, trang thiết bị y tế và vật tư tiêu hao tăng mạnh do biến động tỷ giá và giá nguyên liệu thế giới. Chi tiêu cho y tế vì vậy chiếm tỷ trọng lớn hơn trong ngân sách hộ gia đình, buộc nhiều gia đình phải cắt giảm các khoản chi khác, đặc biệt là chi cho hàng hóa không thiết yếu.

Đứng thứ hai là nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng, tăng 5,92%. Sự gia tăng này chủ yếu do điều chỉnh giá điện từ tháng 5/2025, nhu cầu sử dụng điện tăng mạnh trong mùa nắng nóng, cộng với chi phí vật liệu xây dựng và vận chuyển tăng. Tiếp đến là hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,58%, trong đó thực phẩm tăng 3,98% do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi và giá rau củ tăng theo mùa vụ, còn ăn uống ngoài gia đình tăng 3,72% phản ánh chi phí nguyên liệu và nhu cầu dịch vụ gia tăng.

Ở chiều ngược lại, một số nhóm hàng tăng thấp hoặc giảm, góp phần kiềm chế đà tăng của CPI. Giao thông giảm 3,64% nhờ giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh giảm theo xu hướng giá thế giới, qua đó hạ chi phí vận tải và kéo giá một số mặt hàng khác giảm theo. Bưu chính viễn thông giảm 0,44% nhờ chính sách giá cạnh tranh và khuyến mại từ các doanh nghiệp viễn thông. Lương thực chỉ tăng 0,98% do nguồn cung gạo nội địa dồi dào, giá ổn định, thậm chí có thời điểm giảm so với cùng kỳ năm trước. Giáo dục cũng tăng 1,42%, chủ yếu do điều chỉnh giá sách giáo khoa, dụng cụ học tập và một số khoản phí dịch vụ giáo dục.

Sự phân hóa này đã tác động mạnh mẽ đến hành vi tiêu dùng. Người dân buộc phải dành nhiều thu nhập hơn cho các nhóm hàng tăng giá mạnh như y tế, điện nước, thực phẩm, đồng thời giảm hoặc trì hoãn chi cho hàng hóa, dịch vụ không thiết yếu. Điều này thể hiện ở việc tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 7 tháng đầu năm 2025 tăng 9,3% so với cùng kỳ, nhưng khi loại trừ yếu tố giá, mức tăng thực tế chỉ còn 7,1%, cho thấy sức mua đang chậm lại.

Xu hướng cung, cầu tiêu dùng hàng hóa thiết yếu thời gian tới

Xu hướng 5 tháng cuối năm cho thấy, áp lực giá đối với một số nhóm hàng thiết yếu vẫn ở mức cao. Nhóm thực phẩm có khả năng tăng nhẹ do nhu cầu dịp lễ, Tết và rủi ro dịch bệnh trên gia súc, gia cầm. Giá điện, nước và vật liệu xây dựng dự báo tiếp tục neo cao do chưa có yếu tố làm giảm chi phí sản xuất và vận chuyển. Thuốc và dịch vụ y tế nhiều khả năng duy trì đà tăng nếu giá nhập khẩu dược phẩm không hạ nhiệt, trong khi nhóm giáo dục sẽ có đợt tăng vào mùa tựu trường tháng 9. Giá xăng dầu và nhóm giao thông dự kiến biến động khó lường, phụ thuộc vào diễn biến giá dầu thế giới và chính sách sản lượng của OPEC+.

Với bối cảnh đó, cầu tiêu dùng những tháng cuối năm nhiều khả năng vẫn chịu sức ép. Hộ gia đình sẽ tiếp tục ưu tiên chi cho các mặt hàng thiết yếu, đồng thời thắt chặt chi tiêu với các sản phẩm, dịch vụ không cấp bách. Xu hướng mua sắm hàng khuyến mãi, lựa chọn sản phẩm nội địa giá rẻ và mua hàng qua thương mại điện tử để tận dụng ưu đãi sẽ tiếp tục phổ biến.

Diễn biến giá cả 7 tháng đầu năm 2025 cho thấy, lạm phát tuy được kiểm soát ở mức hợp lý nhưng cấu trúc giá hàng hóa lại biến động mạnh, với sự phân hóa rõ rệt giữa nhóm tăng cao và nhóm tăng thấp hoặc giảm. Nhóm thuốc và dịch vụ y tế dẫn đầu mức tăng, gây áp lực lớn lên chi tiêu hộ gia đình và buộc người dân phải điều chỉnh cơ cấu tiêu dùng 5 tháng cuối năm; các yếu tố mùa vụ, giá năng lượng thế giới và biến động chi phí sản xuất trong nước sẽ tiếp tục chi phối CPI, đòi hỏi cơ quan quản lý cần điều hành giá linh hoạt, tăng cường chương trình bình ổn đối với nhóm hàng thiết yếu, đồng thời triển khai chính sách hỗ trợ thu nhập cho nhóm dễ bị tổn thương. Chỉ khi đảm bảo được sức mua ổn định, tiêu dùng nội địa mới thực sự trở thành động lực bền vững cho tăng trưởng kinh tế giai đoạn cuối năm 2025 và những năm tiếp theo./.

Anh Tuấn 

Nguồn: Trung tâm Thông tin kinh tế, tài chính và thống kê