Đầu tư đồng bộ hạ tầng, hỗ trợ sinh kế và phát triển dịch vụ thiết yếu

Năm 2024, tỉnh Thanh Hóa được Trung ương phân bổ hơn 1.255 tỷ đồng vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi, trong đó gần 55% tập trung vào tiểu dự án phát triển hạ tầng. Nhờ nguồn lực này, tỉnh đã triển khai 395 công trình hạ tầng, trong đó có hàng trăm km đường giao thông nông thôn, 42 công trình thủy lợi, 31 công trình nước sinh hoạt và 17 trường học được cải tạo, nâng cấp tại các xã vùng cao... 

Đường vào Mường Chanh được nhựa hóa tạo thuận lợi cho nhân dân phát triển kinh tế - xã hội

Đặc biệt, nhiều tuyến đường liên xã, liên bản tại các vùng Mường Lát, Quan Hóa - nơi địa hình hiểm trở, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, đã được kiên cố hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi lại, giao thương và vận chuyển nông sản. Tỷ lệ người dân vùng cao được tiếp cận nước hợp vệ sinh đã nâng lên trên 83%, tăng 7% so với năm 2022.

Thanh Hóa có 6 dân tộc thiểu số: Mường, Thái, Thổ, Dao, Mông và Khơ Mú sinh sống, với hơn 660 nghìn người, chiếm hơn 18% dân số toàn tỉnh. Tỉnh đã triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ sản xuất, đa dạng sinh kế theo đặc thù từng vùng và từng dân tộc. Năm 2024, toàn tỉnh đã hỗ trợ gần 23 nghìn hộ đồng bào DTTS phát triển sản xuất nông - lâm nghiệp, chăn nuôi, chế biến sản phẩm truyền thống như dệt thổ cẩm, rèn, làm giấy dó...

Tại xã Tam Chung, hơn 250 hộ người Mông và Khơ Mú đã được hỗ trợ cây giống, phân bón, kỹ thuật trồng dứa, cây sa nhân, kết hợp chăn nuôi bò bản địa. Mô hình trồng rừng gỗ lớn ở các vùng miền núi cũng tạo thu nhập ổn định cho hàng nghìn hộ dân, giúp họ chủ động vươn lên thoát nghèo bền vững.

Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS và miền núi của Thanh Hóa giảm còn 17,95%, giảm gần 2,1 điểm phần trăm so với cuối năm 2024.

Việc đầu tư cho giáo dục và y tế luôn được xác định là trụ cột trong giảm nghèo bền vững. Đến nay, 100% xã vùng cao của Thanh Hóa có trường tiểu học và THCS; 98% trường mầm non và tiểu học có phòng học kiên cố. Trong năm học 2024 - 2025, toàn tỉnh đã cấp học bổng, miễn giảm học phí và hỗ trợ ăn ở cho hơn 28.500 học sinh DTTS theo Nghị định 116/2016/NĐ-CP, giúp giảm tỷ lệ học sinh bỏ học ở cấp THCS xuống còn dưới 2%.

Trong lĩnh vực y tế, các trạm y tế xã vùng cao được đầu tư trang thiết bị, thuốc thiết yếu và nâng cấp cơ sở vật chất. Đến nay, 94% trạm y tế xã miền núi có bác sĩ làm việc, nhiều đơn vị triển khai hiệu quả dịch vụ khám chữa bệnh từ xa, liên thông y tế giữa các tuyến. Năm 2024, toàn tỉnh có trên 98,3% người DTTS tham gia BHYT, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Tăng quyền chủ động cho địa phương, phát huy vai trò cộng đồng

Một trong những điểm nhấn trong thực hiện chính sách đặc thù tại Thanh Hóa là chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ là người DTTS và người có uy tín trong cộng đồng. Toàn tỉnh hiện có hơn 1.300 người có uy tín, được hỗ trợ kinh phí hoạt động, tham gia các lớp tập huấn nâng cao năng lực. Qua đó, họ trở thành cầu nối tuyên truyền chính sách, gương mẫu thực hiện, vận động người dân xóa bỏ tập tục lạc hậu, giữ gìn bản sắc và cùng địa phương phát triển kinh tế - xã hội.

Trao tặng Bằng khen cho người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số

Bên cạnh đó, việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ người dân tộc cũng được chú trọng. Trong giai đoạn 2021 - 2024, Thanh Hóa đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho hơn 2.100 lượt cán bộ là người DTTS, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý ở cơ sở.

Thanh Hóa là một trong những tỉnh đầu tiên trong cả nước thực hiện tốt phân cấp, giao quyền trong triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia. Tỉnh đã giao quyền cho các xã, thôn tự lựa chọn mô hình sinh kế, tự tổ chức đấu thầu các gói thầu nhỏ phù hợp với năng lực. Điều này không chỉ nâng cao tính minh bạch, mà còn phát huy vai trò của người dân trong giám sát và thụ hưởng.

Nhiều địa phương đã linh hoạt lồng ghép nguồn lực từ các chương trình khác như nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, để tối ưu hiệu quả sử dụng vốn. Nhờ đó, tiến độ giải ngân vốn năm 2024 đạt trên 94%, thuộc nhóm cao nhất cả nước.

Với sự quan tâm của Trung ương, sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền địa phương và nỗ lực vươn lên của đồng bào các dân tộc thiểu số và miền núi Thanh Hóa đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Các chính sách đặc thù nếu tiếp tục được thiết kế sát thực tiễn, có cơ chế giám sát hiệu quả và tăng quyền chủ động cho cơ sở, chắc chắn sẽ tạo thêm động lực để vùng cao Thanh Hóa bứt phá, vươn lên phát triển bền vững, hiện thực hóa mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau.

Anh Tuấn