Tri thức là một trong những yếu tố chủ yếu quyết định trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia trong thế kỷ thứ XXI. Nhận thức được điều này, Bộ Chiến lược và Tài chính Hàn Quốc (MOSF) và Viện Phát triển Hàn Quốc (KDI) đã đưa ra Chương trình KSP vào năm 2004. Việt Nam là một trong những quốc gia đối tác đầu tiên của Chương trình. Mục đích của KSP là chia sẻ kinh nghiệm và tri thức phát triển của Hàn Quốc được tích lũy từ vài thập kỷ vừa qua để hỗ trợ cho phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia đối tác.

Chương trình KSP đầu tiên với Việt Nam đã được triển khai thành công trong hai năm 2004-2005 với chủ đề của KSP Chương trình nghị sự chính sách chính của Việt Nam và các đối sách theo hướng nền kinh tế thị trường toàn cầu hóa (Vietnam Major Policy Agenda and Policy Responses toward a Globalized Market Economy). Bao gồm 5 nghiên cứu và 01 Khóa tập huấn về chính sách. Một trong những thành tựu to lớn của Chương trình là đóng góp vào việc thành lập Ngân hàng phát triển Việt Nam (tiền thân là Quỹ hỗ trợ phát triển) vào năm 2006.

Năm 2009, Việt Nam tiếp tục được lựa chọn là quốc gia đối tác phát triển chiến lược đầu tiên trong Chương trình KSP và đây là điểm khởi đầu của Chương trình với thời hạn ba năm. Chương trình KSP giai đoạn 2009-2011 với mục tiêu hỗ trợ xây dựng các chính sách phát triển kinh tế - xã hội trung và dài hạn cho Việt Nam được thực hiện vào một thời điểm rất quan trọng đối với Việt Nam khi Việt Nam tiến hành tổng kết thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2001-2010 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2006-2010 và xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2011-2020 (Chiến lược PTKT-XH 2011-2020) và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 (Kế hoạch PTKT-XH 2011-2015).

1. Chương trình KSP 2009

Hoạt động trong năm đầu tiên của Chương trình KSP kéo dài ba năm với Việt Nam chủ yếu tập trung vào các chương trình nghiên cứu chung giữa các chuyên gia Việt Nam và Hàn Quốc về các chủ đề được kỳ vọng sẽ có những đóng góp quan trọng nhất cho việc xây dựng Chiến lược PTKT-XH 2011-2020. Theo đó, trọng tâm được dành cho các chủ đề liên quan mật thiết đến việc thực hiện tầm nhìn trở thành "một nước công nghiệp có thu nhập trung bình”, bao gồm bốn chủ đề lớn sau:

- Tìm kiếm con đường phát triển và đánh giá tiềm năng tăng trưởng đến năm 2020

- Các chính sách tài chính và tiền tệ

- Các chính sách phát triển công nghệ công nghiệp

- Chính sách doanh nghiệp hài hòa và hiệu quả

2. Chương trình KSP 2010

Bước vào năm thứ hai của dự án, GS. Sang-Woo Nam, Quản đốc dự án của KSP dành cho Việt Nam, đã thảo luận về các chủ đề nghiên cứu cho năm 2010 với Viện Chiến lược phát triển (VCLPT), cơ quan đối tác và cơ quan thực hiện Chương trình KSP của nước chủ nhà. Cân nhắc những lĩnh vực do các cơ quan Việt Nam, nhất là Bộ KHĐT, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, và đương nhiên cả Viện CLPT, cũng như các chuyên gia Hàn Quốc và Việt Nam - những người đã tham gia Chương trình KSP năm 2009 đề xuất, 09 chuyên đề nghiên cứu và hai lĩnh vực xây dựng năng lực cho năm 2010 đã được xác định:

Chủ đề chính: Hỗ trợ xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2011 – 2020 của Việt Nam

9 chủ đề nghiên cứu:

(1) Nâng cấp ngành công nghiệp để thúc đẩy tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam

(2) Chiến lược phát triển nguồn nhân lực đẳng cấp cao cho khu vực công của Việt Nam

(3) Quản trị các tập đoàn kinh tế tại Việt Nam: Đề xuất cải cách

(4) Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm cho thị trường tài chính Việt Nam

(5) Cải thiện và phục hồi nguồn tài chính cho doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam

(6) Cải thiện khung pháp lý cho các hợp tác xã tín dụng tại Việt Nam

(7) Tăng cường năng lực về công nghệ tại Việt Nam

(8) Chính sách phát triển nguồn nhân lực để bảo đảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam

(9) Đánh giá lại sự phát triển của đặc khu kinh tế tại Việt Nam

Hai lĩnh vực tăng cường năng lực:

(1) Chiến lược thúc đẩy tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam

(2) Tăng cường năng lực phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô

Trong quá trình thực hiện Chương trình KSP năm 2010 với Việt Nam, 06 nghiên cứu thí điểm được thực hiện nhằm xác định các vấn đề chính sách chính đối với mỗi chủ đề nghiên cứu được đề cập trong Biên bản ghi nhớ (MOU) được ký giữa KDI (ngày 01/6/2010) và Viện CLPT (ngày 02/6/2010), để tìm kiếm các tham vấn trong nước cho Chương trình, để thu thập các tài liệu và số liệu liên quan cũng như trao đổi ý kiến về những hoạt động tiếp theo.

3. Chương trình KSP 2011

Bước vào năm thứ ba của Chương trình KSP-SDPC với Việt Nam, GS. Sang-Woo Nam, Quản đốc Chương trình, đã thảo luận các chủ đề nghiên cứu năm 2011 với Viện CLPT, các đối tác trong nước và các đơn vị thực hiện Chương trình KSP thông qua hoạt động khảo sát nhu cầu đầu tiên được thực hiện từ ngày 12 đến ngày 16 tháng 4 năm 2011. Chương trình KSP năm 2011 được xác định gồm có 7 chủ đề nghiên cứu và 01 chương trình tăng cường năng lực.

Tiếp đó, hai nghiên cứu thí điểm được thực hiện trong khoảng thời gian từ 31/5/2011 đến 04/6/2011 và từ ngày 17 đến ngày 23/6/2011 nhằm thảo luận về Chương trình KSP năm 2011 và xác định lần cuối các chủ đề nghiên cứu, xác định các lĩnh vực nghiên cứu phù hợp với từng chủ đề và gặp gỡ các đơn vị phù hợp để thu thập thông tin và dữ liệu. Cuối cùng, 04 nghiên cứu tiếp theo và 01 Chương trình tăng cường năng lực cho Chương trình KSP năm 2011 đã được xác định.

Chủ đề chính: Hỗ trợ xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam thời kỳ 2011-2020

04 chủ đề nghiên cứu

(1) Phát triển cảng hàng không hiện đại ở Việt Nam: Chia sẻ kinh nghiệm Hàn Quốc

(2) Phát triển cảng biển hiện đại ở Việt Nam: Chia sẻ kinh nghiệm Hàn Quốc

(3) Hệ thống đánh giá hoạt động của DNNN ở Việt Nam: So sánh và hàm ý chính sách từ trường hợp của Hàn Quốc

(4) Phân tích và dự báo thu ngân sách ở Việt Nam

01 Chương trình tăng cường năng lực:

1. KSP 2012

Sau ba năm thực hiện (KSP giai đoạn 2009-2011), các kết quả nghiên cứu của Chương trình, đặc biệt là phần tổng kết về kinh nghiệm của Hàn Quốc trong các lĩnh vực nghiên cứu và phần đề xuất về khuyến nghị cho Việt Nam, đã có đóng góp hữu ích cho công tác nghiên cứu xây dựng chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2011-2020 của Việt Nam. Nhằm "Hỗ trợ hoàn thiện và thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội trung và dài hạn của Việt Nam”, Chương trình đã tiếp tục được triển khai và tiến hành khảo sát nhu cầu và nghiên cứu thí điểm trong năm 2012 để tìm ra những lĩnh vực có nhu cầu về hỗ trợ chính sách và chia sẻ kinh nghiệm của Hàn Quốc.

Theo đó, Chương trình KSP-SDPC với Việt Nam giai đoạn 2012-2013 tập trung vào nghiên cứu 4 chủ đề chính:

1. Nâng cao hiệu quả của đầu tư công tại Việt Nam từ kinh nghiệm của Hàn Quốc

2. Cơ chế thực hiện các dự án đô thị mới: Cấp vốn cho dự án đô thị mới

3. Những chỉ dẫn đối với Viện Khoa học và Công nghệ theo mô hình Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc (KIST) ở Việt Nam

4. Dự báo cầu lao động giai đoạn 2011-2020 và thành lập Cơ quan Thông tin việc làm tại Việt Nam

2. KSP 2013

Trong năm 2013 có 4 chủ đề nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ của Chương trình KSP, đó là:

1. Chính sách an ninh năng lượng quốc gia - Kinh nghiệm của Hàn Quốc và hàm ý chính sách cho Việt Nam;

2. Gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu – Kinh nghiệm của Hàn Quốc và bài học cho Việt Nam;

3. Kế hoạch phát triển xây dựng nhà ở xã hội tại Việt Nam.

3.1. Phát triển nhà ở xã hội ở Việt Nam -Khuyến nghị chính sách từ kinh nghiệm của Hàn Quốc

3.2 . Hệ thống đền bù đất đai của Hàn Quốc và những cải tiến để đảm bảo đền bù tối ưu

4. Hỗ trợ xây dựng Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi)

3. KSP 2014

Trong năm 2014, có 4 chủ đề nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ của chương trình KSP, đó là:

1/ Chính sách phát triển kinh tế vùng bền vững: Kinh nghiệm của Hàn Quốc và bài học cho Việt Nam

Từ 1986, Việt Nam đã tiến hành công cuộc đổi mới, chuyển đổi từ mô hình kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang phát triển nền kinh tế thị trường. Việt Nam đang trong quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng với khu vực và thế giới. Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển bền vững quốc gia giai đoạn 2011-2020. Trong quá trình phát triển, Việt Nam không chỉ quan tâm đến phát triển các ngành, lĩnh vực, mà còn luôn quan tâm đến phát triển các vùng, lãnh thổ theo hướng bền vững. VN luôn coi trọng học hỏi kinh nghiệm quí của các nước, trong đó có kinh nghiệm về chính sách phát triển kinh tế vùng bền vững của HQ.

Việt Nam và Hàn Quốc là hai nước Châu Á có nhiều nét tương đồng. Quan hệ giữa hai nước đang ở vào giai đoạn phát triển nhất (là đối tác chiến lược từ năm 2009). Chương trình Chia sẻ tri thức của HQ (KSP) với các nước đối tác, trong đó có Việt Nam, đã thực hiện được gần 10 năm và đã thu được nhiều kết quả tốt đẹp, có nhiều đóng góp tích cực cho quá trình phát triển trung và dài hạn của Việt Nam. Viện CLPT thuộc Bộ KHĐT là cơ quan đầu mối thực hiện Chương trình phía Việt Nam. Tuy nhiên, một mảng đề tài lớn là đề tài về kinh tế vùng nói chung, chính sách phát triển vùng bền vững nới riêng vẫn chưa có dịp được đưa vào như một nội dung quan trọng của KSP.

Chính vì lẽ đó, việc nghiên cứu chủ đề "Chính sách phát triển kinh tế vùng của HQ và bài học cho VN” là một vấn đề quan trọng cần được nghiên cứu trong khuôn khổ KSP năm 2014 cho Việt Nam.

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là:

- Cập nhật, làm sáng tỏ thêm lý luận về phát triển kinh tế vùng nói chung và chính sách phát triển kinh tế vùng nói riêng trên thế giới, nhất là ở HQ;

- Hiểu rõ chính sách phát triển kinh tế vùng của HQ;

- Được chia sẻ những bài học kinh nghiệm chủ yếu về chính sách phát triển vùng của HQ phù hợp để áp dụng vào VN.

2/ Hệ thống thẩm định công nghệ như một phương pháp cấp vốn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ mang tính đổi mới sáng tạo: Chỉ dẫn cho xây dựng mô hình của Việt Nam

Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ (SATI) – Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với đối tác Hàn Quốc là Quỹ hỗ trợ công nghệ của Hàn Quốc (KOTEC) xây dựng khung tiêu chí đánh giá công nghệ phù hợp với thực tiễn trình độ công nghệ của Việt Nam để ứng dụng cho xem xét hỗ trợ các dự án đổi mới công nghệ của doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua các chương trình quốc gia và các quỹ quốc gia về KH&CN. Để triển khai dự án hợp tác, cả 2 bên đã thống nhất các nội dung cụ thể sau:

- Làm rõ khái niệm, mục đích và sự quan trọng của việc đầu tư tài chính cho đổi mới công nghệ, trong đó vấn đề về đánh giá công nghệ là rất quan trọng để lựa chọn được các dự án đổi mới công nghệ tiềm năng.

- Phía Việt Nam sẽ phân tích một cách tổng thể về vấn đề đầu tư tài chính cho đổi mới công nghệ ở Việt nam và các hệ thống đánh giá để lựa chọn các dự án mà Việt Nam đang sử dụng, từ đó có những đánh giá về những hạn chế và rào cản.

- Trên cơ sở những thông tin về Việt Nam, phía Hàn Quốc sẽ chia sẽ kinh nghiệm và tri thức trong vấn đề đầu tư tài chính cho đổi mới công nghệ ở doanh nghiệp đặc biệt ở vấn đề đánh giá và định giá công nghệ. Phía Hàn Quốc sẽ tư vấn đề xuất các cơ chế chính sách để vượt qua được hạn chế và rào cản hiện tại.

- Sau khi đã có chia sẻ và hiểu biết về hiện trạng và kinh nghiệm của 2 bên, các chuyên gia Hàn Quốc sẽ hỗ trợ phía Việt nam xây dựng hệ thống đánh giá công nghệ.

3/ Chính sách cung cấp kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin (IT) nhằm thúc đẩy sử dụng giao dịch trực tuyến ở Việt Nam;

4/ Bán nhà theo hình thức góp vốn xây dựng và các cơ chế bảo lãnh nhà ở đối với Việt Nam: Bài học từ kinh nghiệm của Hàn Quốc.

Dân số đô thị ngày càng gia tăng, đặc biệt là tại các thành phố lớn như thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, gây nên một nhu cầu cấp thiết về nhà ở và phát triển các khu đô thị trong thành phố. Nội dung về bán nhà ở hình thành trong tương lai là một trong những điều luật rất quan trọng được quy định tại Điều 14 của Luật Kinh doanh bất động sản và Điều 39 của Luật nhà ở, cho phép bán bất động sản chưa hình thành tại thời điểm ký kết hợp đồng. Kể từ khi 2 đạo luật này có hiệu lực thực hành, trong đó có cơ chế cho phép bán nhà ở hình thành trong tương lai thì thị trường bất động sản nói chung, và thị trường nhà ở nói riêng phát triển nhanh chóng do hai lợi thế quan trọng: thứ nhất, nó cho phép nhà đầu tư bất động sản huy động thêm vốn từ khách hàng để đầu tư cho dự án; thứ hai, người mua nhà có thể thanh toán theo hình thức trả góp theo tiến độ xây dựng dự án thay vì phải thanh toán toàn bộ giá trị căn nhà trong một lần. Tuy nhiên, cơ chế này đã bộc lộ những hạn chế nhất định trong quá trình áp dụng ví dụ như việc nhà đầu tư bất động sản dùng tiền huy động vốn của khách hang để đầu tư vào một số dự án bất động sản cùng một lúc, nguồn vốn huy động từ dự án A lại đầu tư vào dự án B hoặc những dự án khác, và như thế nguồn vốn huy động không được sử dụng đúng mục đích dẫn đến việc nhà đầu tư cạn vốn, dự án không được triển khai xây dựng đúng tiến độ, thậm chí không thể tiếp tục triển khai, hoặc trong trường hợp xấu nhất, nhà đầu tư bất động sản có thể bị phá sản trước khi hoàn thành dự án để bàn giao cho khách hang theo hợp đồng đã ký kết.

- Nằm trong khuôn khổ chương trình KSP (Chương trình Chia sẻ kiến thức) năm 2014 về tư vấn chính sách, báo cáo này nhằm mục đích đưa ra một số khuyến nghị để Chính phủ Việt Nam cải thiện cơ chế bán nhà hình thành trong tương lai và gợi ý một mô hình bảo lãnh nhà ở đảm bảo hiệu quả dựa trên kinh nghiệm của Hàn Quốc để có thể khắc phục, hạn chế được các tồn tại nêu trên.